O dwa pastelowe portrety wzbogaciła się w piątek kolekcja dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza Witkacego Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (Pomorskie). Obecnie muzealny zbiór liczy 257 prac Witkacego i jest największy na świecie.
Znajdujące się dotychczas w prywatnych zbiorach portrety Heleny Białynickiej-Biruli i Heleny Maciak kupiły dla muzeum Alior Bank i Urząd Miejski w Słupsku.
Jak powiedział PAP dyrektor muzeum Mieczysław Jaroszewicz, portret Heleny Białynickiej-Biruli powstał w 1929 roku i jest portretem typu "C". W "Regulaminie Firmy Portretowej S.I. Witkiewicz" oznaczało, że był malowany pod wpływem "C2H5OH (alkoholu etylowego) i narkotyków wyższego rzędu, () charakteryzacja modelu subiektywna - spotęgowania karykaturalne tak formalne, jak psychologiczne niewykluczone, w granicy kompozycja abstrakcyjna, czyli tzw. Czysta Forma".
Portret Heleny Maciak pochodzi z roku 1936 i jest portretem typu "E", co we wspomnianym już regulaminie oznaczało bardzo szeroką kategorię, obejmującą kombinację wszystkich poprzednich typów, malowany model poddawany tu był "dowolnej interpretacji psychologicznej według intencji firmy." Witkacy zaznaczył, że "typ E nie zawsze możliwy do wykonania".
Helena Białynicka-Birula (żona przyjaciela Witkacego Teodora i matka Michała Biruli-Białynickiego, od którego słupskie muzeum w 1965 kupiło 110 pastelowych prac artysty) była kilkakrotnie portretowana przez S.I. Witkiewicza.
"Portret, który otrzymaliśmy, nazywany jest +lisicą+ ze względu na uwiecznione na nim chytre spojrzenie modelki" - powiedział PAP Mieczysław Jaroszewicz.
Helena Maciak była nauczycielką, żoną wojskowego lekarza w randze pułkownika Franciszka Maciaka. Na jej portrecie Witkacy umieścił adnotację "Po podwieczorku".
Fundatorzy przekazali muzeum portrety w czasie trwającej od czwartku międzynarodowej naukowej konferencji "Witkacy: bliski czy daleki?". Konferencję zorganizowano z okazji 70. rocznicy śmierci S.I. Witkiewicza. Spotkaniu towarzyszy czasowa wystawa wszystkich zgromadzonych w słupskim muzeum prac Witkacego.
Rocznicę śmierci artysty uczci również prapremierowym spektaklem w reżyserii Andrzeja Marii Marczewskiego "Witkacy: jest 20 do Xtej" Nowy Teatr w Słupsku. Teatrowi w piątek wieczorem uroczyście zostanie nadane imię Witkacego.
Jak powiedział PAP dyrektor Nowego Teatru Zbigniew Kułagowski, spektakl składa się ze świadectw, m.in. listów rodziny, znajomych i kochanek Witkacego oraz fragmentów książek dramatów autorstwa artysty, głownie dotyczących związków z kobietami.
Tytuł spektaklu nawiązuje do godz. 21.40, którą Witkacy uważał za swoje fatum. Artysta prowadził nawet specjalne wyliczenia, w jakim czasie w zależności od okoliczności ujrzenia tej godziny na zegarze spotka go jakieś nieszczęście.
Stanisław Ignacy Witkiewicz Witkacy (1885 - 1939) był malarzem, fotografem, pisarzem, dramaturgiem i filozofem. W dzieciństwie nie chodził do szkoły. Edukację zapewnił mu ojciec malarz i krytyk sztuki Stanisław Witkiewicz, który sprowadzał do domu wybitnych korepetytorów, często uniwersyteckich profesorów.
Maturę zdał eksternistycznie w 1903 r. we Lwowie. Później studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1914 r. jako rysownik i fotograf wziął udział w wyprawie etnograficznej swojego przyjaciela Bronisława Malinowskiego na Wyspy Triobrandzkie. Po powrocie z wyprawy służył w Cesarskiej Gwardii Przybocznej. W czasie bitwy z Austriakami pod Witoneżem został ranny. Przeżył w Rosji Rewolucję Październikową, która wywarła ogromny wpływ na jego pesymistyczną w swojej wymowie twórczość literacką.
Pierwsze twórcze próby Witkacy podjął mając osiem lat. Napisał wówczas tzw. dramaty dziecięce "Karaluchy", "Król i złodziej". W 1910 r. zadebiutował powieścią "622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta". Do najbardziej znanych dzieł literackich należy dramat "Szewcy", społeczno-obyczajowe studium o polskich charakterze narodowym, "Niemyte dusze" oraz powieści "Pożegnanie jesieni" i "Nienasycenie".
18 września 1939 r. w dzień po agresji Armii Czerwonej na Polskę popełnił samobójstwo w Jeziorach w ówczesnym woj. poleskim.(PAP)
sibi/ abe/ jbr/
