Gośćmi Bogusława Chraboty byli: Grzegorz Puda z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Guillaume Pitron, autor książki o wojnie o metalach ziem rzadkich, Jarosław Dybowski z PKN Orlen, Dawid Jackiewicz reprezentujący ORLEN Synthos Green Energy oraz Jon Ball z GE Hitachi Nuclear.
Główne wątki krążyły wokół mixu energetycznego dla Polski, zarówno od strony finansowania planowanych inwestycji, jak i strategii rządowych i współpracy z ponadnarodowymi partnerami. Zapytany o rzeczywistość, w której obecnie żyjemy Guillaume Pitron odparł, że wirtualny świat, który nas otacza jest w pełni zależny od energii elektrycznej. Szacuje się, że technologie cyfrowe to obecnie jakieś 10 proc. konsumpcji energii elektrycznej na świecie, natomiast niektórzy znawcy tematu twierdzą, że do 2030 r. może to być nawet 20 proc.
Programowanie pewnych rozwiązań dotyczących bezpieczeństwa energetycznego kraju toczyło się w warunkach względnego spokoju, gdy mało kto spodziewał się rozwoju wypadków w takim kierunku, który obserwujemy obecnie. Tymczasem okazuje się, że uzależnienie od Rosji stało się pułapką – powiedział minister Grzegorz Puda. – Właśnie dlatego jako rząd stanęliśmy przed wyzwaniem, w jaki sposób zabezpieczyć Polaków przed zimą. I dlatego też, także w ramach realizacji neutralności klimatycznej, musimy wiele przedystrybuować na inne kanały. Na szczęście my zajęliśmy się tym wcześniej – dodał.
Minister Puda podkreślił, że w kontekście europejskim mamy zresztą do przepracowania dwa ważne tematy. Jeden z nich to źródła finansowania, wokół których toczy się debata w Komisji Europeskiej z prostego powodu: pieniądze były negocjowane i zabezpieczone, ale po 24 lutego tego roku te ustalenia straciły sens. Druga sprawa: uniezależnienie energetyczne przestało istnieć, a Europa stanęła przed próbą, jak bardzo okaże się solidarna.
Z kolei Jarosław Dybowski z PKN Orlen dowodził, że rozwój i przekształcenie paliwowego giganta w przedsiębiorstwo stawiające także na energię było niezbędnym posunięciem z uwagi na rzeczywistość, w której się znaleźliśmy. Widząc, że z czasem będziemy odchodzić od paliw kopalnych na rzecz wodoru czy energii elektrycznej, postanowiliśmy poczynić stosowne inwestycje: kupiliśmy energię. Nasze działania związane z przejęciem Lotosu czy połączeniem się z PGNiG miały na celu właśnie dywersyfikację – powiedział Jarosław Dybowski. Przyszłość Orlenu za 20-30 lat to źródła zeroemisyjne: technologie jądrowe jako podstawa, OZE takie jak morska energetyka wiatrowa, biogazownie – bo z nich pozyskujemy biometan. Operator musi nadążać za obciążeniem i do tego potrzebny jest mix energetyczny. Elektrownie gazowe zapewne przejdą do zimnej rezerwy. Najlepszym magazynem energii są paliwa kopalne. Sytuacja nas zaskoczyła i stąd potrzeba powrotu do węgla – dodał przedstawiciel PKN Orlen.
Zapytany przez Bogusława Chrabotę o to, jaki, kiedy i z kim pojawi się w ORLEN Synthos Green Energy atom, Dawid Jackiewicz odpowiedział, że to jedna z najważniejszych inwestycji strategicznych w firmie. To się musi udać. 15-20 Gigawatów – takiego deficytu spodziewamy się w latach 30-40 XXI wieku i niestety energie odnawialne nam tych wartości nie zabezpieczą. Stąd pomysł synergii z GE Hitachi Nuclear i grupą kapitałową Michała Sołowowa. To technologia bezpieczna, dostosowana do polskich potrzeb i umożliwiająca m.in. swobodny wybór lokalizacji. Mamy bardzo ambitny plan, by w roku 2029-2030 wystartował pierwszy reaktor atomowy – powiedział Dawid Jackiewicz.
Wtórował mu Jon Ball: Przyszłość energii to właśnie SMR-y. Dlaczego? Ponieważ można je realizować w bliższej perspektywie czasowej. Kluczowe jest tu również uproszczenie całego projektu. W tej chwili trwają rozmowy w Ontario w Kanadzie dot. budowy małego reaktora – jest szansa, że do 2028 r. uda się go uruchomić i na podstawie doświadczeń z Kanady chcemy budować ten biznes w Polsce.
Czego jeszcze potrzebujemy, by można było myśleć o powodzeniu tych projektów? Dawid Jackiewicz podkreślał, że potrzebna jest mapa drogowa w kontekście technologii produkcji SMR. Jako że cierpimy również na długoletnie zaszłości, w tym na brak odpowiedniej kadry inżynierów, należy poważnie potraktować rozmowy z rządem na temat nie tylko źródeł finansowania, ale i strategii. Na szczęście zarówno z rządu, jak i z Polskiej Agencji Atomistyki płyną sygnały, że na takie wsparcie będziemy mogli liczyć – zakończył optymistycznie Dawid Jackiewicz.
Jarosław Dybowski z PKN Orlen dodał w kontekście atomu: jeśli nie Orlen, to kto? Jesteśmy jedyną na rynku polskim firmą, którą stać na to, by inwestować w tak drogie technologie jak atom czy morska energetyka wiatrowa. Zdecydowaliśmy się na SMR-y. Chcielibyśmy współpracować z np. Polskim Funduszem Rozwoju oraz innymi instytucjami państwowymi, także z tymi odpowiedzialnymi właśnie za finansowanie. My możemy być dźwignią, ale wsparcie finansowe będzie tu konieczne – dodał Jarosław Dybowski.
Materiał powstał przy współpracy z Instytutem Studiów Wschodnich