Czym jest obowiązek szkolny?
Obowiązek szkolny to inaczej wymóg oddania się procesowi edukacji powszechnej, zazwyczaj do określonego roku życia lub do ukończenia pewnego poziomu nauczania. Wymóg ten istnieje do osiągnięcia pełnoletności. Obowiązek szkolny w Polsce opisuje art. 35 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. Zgodnie z przepisami, rodzice powinni poinformować dyrektora szkoły podstawowej, znajdującej się w zamieszkałym obwodzie, o realizacji obowiązku szkolnego. Po stronie dyrektora leży bowiem obowiązek kontrolowania, czy wszystkie dzieci mieszkające w obwodzie jego szkoły uczęszczają na zajęcia.
Przed 1 stycznia 1999 roku w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek rodziców i na podstawie orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej, kurator oświaty mógł zwolnić od spełniania obowiązku szkolnego dziecko, które ukończyło 15 lat. Dla wypełnienia obowiązku szkolnego nie ma znaczenia, czy szkoła jest placówką publiczną, czy niepubliczną.
Obowiązek szkolny a obowiązek nauki
Obowiązek szkolny a obowiązek nauki – jaka jest różnica? Prawo oświatowe rozróżnia ucznia objętego obowiązkiem szkolnym (ucznia szkoły podstawowej) od ucznia objętego obowiązkiem nauki (ucznia szkoły ponadpodstawowej). Obowiązek szkolny polega na przymusie uczęszczania do szkoły podstawowej. Rozpoczyna się w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7. rok życia.
Na wniosek rodziców albo opiekuna prawnego naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat. Obowiązek szkolny dla 6-latków i przedszkolny dla 5-latków został zniesiony, nowelizując ustawę o systemie oświaty.
Obowiązek szkolny w Polsce może być również realizowany poprzez nauczanie indywidualne przeznaczone dla dzieci z orzeczeniami, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do odpowiedniej palcówki takiej jak szkoła. Może też spełniać się w trybie indywidualnego toku nauki lub w formie tzw. nauczania domowego na podstawie wydanego zezwolenia.
Po ukończeniu szkoły podstawowej następuje tzw. obowiązek nauki, czyli kontynuowania kształcenia do ukończenia 18. roku życia, niekoniecznie w szkole. Jest to drugi, obok obowiązku szkolnego, obowiązek edukacyjny określony w prawie polskim. Stanowi o nim Konstytucja RP oraz Prawo oświatowe.
Obowiązek ten spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej bądź poprzez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy. Nauka u pracodawcy dotyczy zawodówek oraz szkół branżowych, w których stosuje się nauczanie w praktyce.
Jak długo trwa obowiązek szkolny w Polsce?
Do ilu lat istnieje obowiązek szkolny? Prawo oświatowe posiada zapisek: "Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia". Trwa więc do osiągnięcia pełnoletności.
Obowiązek szkolny oznacza jednak ukończenie jedynie szkoły podstawowej. Później następuje obowiązek nauki, który stanowi dalszy etap kształcenia na poziomie szkoły ponadpodstawowej lub u pracodawcy. Gdy jednak uczeń zyska pełnoletniość, nie będzie zobowiązany do chodzenia do szkoły i kontynuowania nauki.
Jakie są kary za niechodzenie do szkoły?
Za nieposłanie dziecka do szkoły odpowiedzialni są rodzice lub opiekunowie prawni. Może ich spotkać nawet kara pieniężna. W przypadku ignorowania obowiązku szkolnego do akcji może wkroczyć samorząd, czyli organ prowadzący daną szkołę. Zgodnie z obowiązującymi przepisami grzywna za nieobecność dziecka w szkole nadawana jest uznaniowo, w zależności od skali nieobecności ucznia. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ustala, że jednorazowo kara za niechodzenie do szkoły może wynosić 10 tys. zł, a w sumie maksymalnie 50 tys. zł.
W przypadku ciągłej nieobecności ucznia w szkole lub braku zapisania go do placówki sprawa może trafić do sądu rodzinnego, który ma obowiązek wyegzekwować od rodziców lub opiekunów prawnych posyłanie dziecka do szkoły.
W Polsce istnieje prawo do wychowania dziecka np. zgodnie z własnymi przekonaniami, jednak rodzice nie decydują, czy ich dziecko będzie chodziło do szkoły, czy też nie. W wyjątkowych sytuacjach dziecko może mieć odroczony obowiązek szkolny, tyczy się to np. dzieci z niepełnosprawnościami. Niezbędne jest jednak orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
