Rekordowa waloryzacja to nie wszystko. Najważniejsze zmiany w emeryturach w 2023 r.

Emerytury i renty podlegają waloryzacji corocznie od 1 marca. Ustawa, o której mowa, ma wejść w życie 1 marca 2023 r. O wysokości waloryzacji decyduje inflacja w gospodarstwach emeryckich (czyli podwyżki cen towarów, które kupują emeryci) z poprzedniego roku oraz realny wzrost płac (czyli podwyżek, które dostają pracownicy). Jak przypomina "Gazeta Wyborcza", inflacja bije rekordy: w październiku wyniosła 17,9 proc., a w listopadzie 17,5 proc.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W budżecie rząd przyjął, że waloryzacja emerytur wyniesie 13,8 proc., jednak w obliczu ostatnich danych o inflacji ekonomiści przewidują, że poziom ten będzie wyższy.

Do waloryzacji emerytur bierzemy pod uwagę inflację koszyka emeryta, a ta najczęściej jest o blisko 0,3 proc. wyższa od powszechnej, co daje 14,8 proc. Ostatni ze wskaźników służących obliczeniu wysokości waloryzacji to realny wzrost wynagrodzeń. Tu można szacować niewielki wzrost ok. 1 proc., co powinno się przełożyć na wzrost waloryzacji o 0,2 proc. Reasumując, można spodziewać się waloryzacji emerytur i rent o 15 proc. - mówi w rozmowie z "GW" dr Łukasz Wacławik z wydziału zarządzania AGH.

Zakładając, że waloryzacja wyniesie 15 proc., to średnia emerytura wynosząca dziś ok. 2,7 tys. zł wzrośnie o 405 zł brutto - wskazuje dziennik.

W przypadku najniższych świadczeń, w 2023 r. rząd wprowadzi waloryzację procentowo-kwotową, przy czym najniższa kwota podwyżki to 250 zł brutto. I tak oto

• najniższa emerytura i renta wynosząca dziś 1338,44 brutto wzrośnie do 1588,44 zł brutto,
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wyniesie po podwyżce 1191,33 zł brutto,
• a świadczenie przedemerytalne wzrośnie do 1600,70 zł brutto.

Jeśli chodzi natomiast o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, to jej wysokość wzrośnie do 1191,33 zł (obecnie wynosi 1003,83 zł brutto). Do tego renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy i renty inwalidzkiej III grupy, kwota waloryzacji wyniesie nie mniej niż 187,50 zł. W przypadku osób pobierających emeryturę częściową kwota z tytułu waloryzacji nie będzie mogła być niższa niż połowa kwoty waloryzacji, tj. 125 zł.

Ponadto w kwietniu przyszłego roku każdy emeryt otrzyma 13. emeryturę, a we wrześniu prawdopodobnie również 14. W obu przypadkach emerytury mają być wypłacane w wysokości minimalnego świadczenia, które w marcu wzrośnie do 1588,44 zł brutto.

Co ważne, 13. emeryturę otrzyma każdy uprawniony, bez względu na wysokość dochodu. Przy 14. emeryturze będzie obowiązywał próg dochodowy. Na "czternastkę" w pełnej wysokości będą mogli liczyć ci, których emerytura nie przekracza 2900 zł. "Osoby mieszczące się w widełkach 2900 - 4188,44 zł brutto dostaną czternastkę zmniejszoną zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę. Ktoś, kto ma powyżej 4188,44 zł, nie dostanie nic" - przypomina"GW".

Na 2023 r. szykowane są również nowości związane z rentami wdowimi. Obecnie świadczenie wynosi średnio ok. 2500 zł brutto miesięcznie. Renta wdowia, a właściwie renta rodzinna jest wypłacana co miesiąc przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych najbliższej rodzinie zmarłego, który miał prawo do emerytury lub renty. Celem wprowadzenia renty rodzinnej jest zaś wsparcie finansowe po śmierci bliskiej osoby. Aby otrzymać wdowią rentę, kobieta ubiegająca się o świadczenie, musi jednak spełnić określone warunki.

Renta rodzinna po mężu przysługuje wdowie w sytuacji, gdy zmarły miał ustalone prawo do świadczenia emerytalnego lub renty z tytułu niezdolności do pracy, lub gdy był osobą ubezpieczoną, która spełniała warunki do przyznania emerytury lub renty. Ponadto renta za zmarłego męża będzie przysługiwać, jeżeli zostaną spełnione poniższe przesłanki:

• w chwili śmierci męża wdowa ukończyła 50. rok życia lub była niezdolna do pracy lub,
• wdowa nie ukończyła wymagane wieku, ale wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym, które nie ukończyły 16. roku życia, a jeżeli dzieci uczą się, nie ukończyły 18. roku życia. Gdy dzieci są całkowicie niezdolne do pracy, renta rodzinna również będzie przysługiwać,
• jeżeli w chwili śmierci męża kobieta nie ukończyła 50 lat, renta rodzinna zostanie jej przyznana pod warunkiem, że spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci małżonka, lub od zaprzestania wychowywania dzieci.

Na wyższe świadczenie emerytalne od przyszłego roku mogą liczyć także rolnicy. Chodzi o podwyżkę emerytury podstawowej z 1084,58 zł brutto do poziomu najniższej emerytury wypłacanej w ZUS, tj. do 1338,44 zł brutto.

"Zmiana przepisów oznacza, że już w marcu 2023 r. rolnicy z najniższą emeryturą (a taką pobiera większość) dostaną taką samą podwyżkę jak Polacy podlegający ZUS" - wskazuje "Wyborcza".

Oprócz tego Ministerstwo Edukacji zamierza przywrócić wcześniejsze emerytury, które kiedyś obowiązywały na podstawie Karty nauczyciela. "Zgodnie z Kartą na emeryturę bez względu na wiek mogli przejść nauczyciele, którzy do końca 2008 r. osiągnęli 30 lat stażu pracy, w tym 20 lat w oświacie ('przy tablicy'), lub 25 lat stażu pracy, w tym 20 lat w szkolnictwie specjalnym, oraz byli zatrudnieni w szkole na co najmniej pół etatu" - wyjaśnia "Wyborcza". Przepisy miałyby zostać przywrócone w połowie przyszłego roku.