Z pojęciem, że plastik to nie odpad po raz pierwszy wszyscy spotkaliśmy się tak naprawdę kilka lat temu, gdy wprowadzono obowiązek segregacji odpadów. Jako pierwsze w domach zagościły pojemniki (lub worki) na tworzywa sztuczne. Dziś mamy już ich cały zestaw – na szkło, tworzywa sztuczne, odpady bio… Wiele osób zastanawia się czasem nad sensem tych wszystkich zabiegów, nie zdając sobie sprawy, jak wiele przedmiotów, które ich otaczają, powstało właśnie dzięki recyklingowi – szczególnie plastiku.
Surowiec – czyli co?
Nie każdy plastik nadaje się do recyklingu, chociaż wciąż powstają nowe technologie, które mają poszerzyć możliwości jego odzyskiwania. Plastik plastikowi nierówny i dzisiaj najpowszechniejsze jest przetwarzanie jego następujących rodzajów:
PET – czyli politereftalan etylenu. Główny składnik plastikowych butelek PET. Nadaje się do wielokrotnego przetworzenia, szczególnie przydatny jest PET transparentny, bezbarwny.
HDPE – high density polyethylene to twardszy plastik, często używany do produkcji opakowań, np. butelek na mleko, rur, zabawek. Plastikowe nakrętki na butelkach PET to właśnie HDPE. Bardzo cenny w recyklingu, szczególnie jeśli nie jest ciemnej barwy.
LDPE – light density polyethylene – w przeciwieństwie do HDPE jest cienki, nadaje się do produkcji opakowań i folii. Nadaje się do recyclingu, chociaż ze względu na swoją niską wagę jest trudny w pozyskaniu w odpowiednich ilościach. Z tego powodu nie jest szczególnie opłacalny w przetworzeniu.
PVC – polichlorek winylu jest zwykle wykorzystywany w budownictwie, nadaje się do przetworzenia, ale wydziela szkodliwe dla zdrowia substancje podczas przetwarzania w wysokiej temperaturze. Przydatny, ale nie tak przyjazny jak PET.
PP – polipropylen – używany do produkcji opakowań i folii, popularny i dobrze sprawdzający się w recyklingu.
PS – polistyren, czyli popularny styropian, który również nadaje się do recyklingu.
Poza tym istnieje przynamniej kilkadziesiąt innych materiałów, które podpadają pod ogólną nazwę "plastik". Możliwości ich recyclingu są ograniczone albo nawet żadne, chociaż i tak należy je wrzucać do żółtego pojemnika.
100 proc. z recyklingu
Ambicją firm i organizacji zaangażowanych w rozwój technologii recyklingu jest zbudowanie gospodarki o obiegu zamkniętym, w którym plastik nigdy nie staje się odpadem. Jedną z takich firm jest PepsiCo, która wprowadza sukcesywnie coraz więcej przetworzonego plastiku do swoich opakowań. Niektóre produkty – jak np. Lipton IceTea – są już dziś sprzedawane w Polsce wyłącznie w butelkach wytworzonych w 100 procentach z rPET, czyli powtórnie wykorzystanego plastiku.
W tym roku firma zainwestuje kilkanaście milionów dolarów w pozyskanie przetworzonego plastiku, który umożliwi produkcję w Polsce także wszystkich butelek napojów Pepsi oraz Mirinda z surowca zawierającego tworzywo w 100% pochodzące z recyklingu.
Michał Jaszczyk, prezes PepsiCo Polska przyznaje, że to przełomowa decyzja:
– Bardzo zależy nam na tym, aby nasze zobowiązania stały się inspiracją dla innych podmiotów rynkowych oraz konsumentów. Liczymy, że dzięki temu angażować się oni będą w inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz budowy gospodarki obiegu zamkniętego, w tym poprzez promowanie prawidłowej segregacji odpadów.
Butelki i inne opakowania to jednak tylko jeden z pomysłów. Z roku na rok wydłuża się lista produktów powstających z recyklingu, niektóre są dość oczywiste – inne znacznie mniej.
Od polarów do klapek
Jednym z najczęściej przywoływanych przykładów jest produkcja bluz polarowych z przetworzonych butelek PET. Technologię produkcji włókna poliestrowego opracowano jeszcze w latach 70. Jest to włókno trwałe, wysokiej jakości. Wykonuje się z niego ubrania narciarskie, turystyczne i treningowe. Dziś firmy oferują bluzy stworzone nawet w 100 procentach z przędzy pochodzącej z recyklingu odpadów.
Przetworzony plastik znajdziemy też w butach – podeszwach, ale też w innych częściach. Wiele butów letnich, w tym np. klapki plażowe, to nawet w 100 procentach surowiec poddany recyklingowi.
Z przetworzonego plastiku powstają też worki – w tym oczywiście worki na śmieci – i różne rodzaje folii, w tym opakowaniowa i malarska.
Tworzywa sztuczne z recyklingu wykorzystuje się także w produkcji zabawek czy artykułów biurowych – długopisów i segregatorów. Są elementem (lub całością) mebli ogrodowych, słupków drogowych i ogrodzeń. Produkuje się z nich ramy okienne, plandeki i namioty, a nawet protezy i klawiatury komputerów.
Zastosowanie plastiku z recyclingu jest ograniczone właściwie tylko wyobraźnią i kreatywnością człowieka. Oraz dostępnością surowca, z czym wciąż jest problem.
Recykling wielokrotny jest możliwy
O tym, że odpady plastikowe nadają się do recyclingu, wiedzą wszyscy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że coś, co zostało przetworzone raz, może zostać przetworzone po raz kolejny.
Na przykład butelki PET, które po przetworzeniu znów przyjmą postać butelek – rPET – mogą ten proces przechodzić kilka razy, choć nie w nieskończoność. W praktyce odpady z plastiku obecnie można poddać recyklingowi mniej niż 10-krotnie ze względu na zanieczyszczenia surowca czy wilgoć.
To, czego nie da się już wykorzystać do produkcji żadnych nowych przedmiotów, staje się energią po spalaniu. Warto zaznaczyć, że zakłady wykorzystujące plastik w ten sposób to naszpikowane technologią fabryki ograniczające do minimum szkodliwość takiego procesu dla środowiska.
Materiał powstał przy współpracy z PepsiCo