Transformacja cyfrowa na zawsze zmieni ESG. Kto ma dane ten wygrywa

Jan T. Mizgajski

Raportowanie ESG polega na publikowaniu przez organizację raportów na temat jej wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny (ESG). Umożliwia firmom większą przejrzystość w zakresie ryzyk i szans, przed którymi stoją. Ostatecznymi odbiorcami raportów ESG są różnorodni interesariusze organizacji, jak fundusze inwestycyjne, agencje ratingowe, pracownicy, klienci i partnerzy biznesowi.

Raportowanie ESG jest dziś dla większości polskich firm dobrowolne. Firmy, które chcą publikować dane z zakresu ESG, robią to w wybrany przez siebie sposób. Często ograniczają się do tych informacji, które są łatwo dostępne, atrakcyjne marketingowo lub zbierają je przy okazji innych wymaganych prawem sprawozdań. Należą do nich m.in. informacje o wytwarzanych odpadach lub uwalnianych emisjach zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych.

W Polsce, ok. 300 największych polskich spółek jest zobowiązanych raportować na temat informacji niefinansowych w oparciu o Dyrektywę o Sprawozdawczości Niefinansowej – NFRD. W 2023 r. NFRD zastąpi dyrektywa w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD). Wprowadzi ona długo wyczekiwane wspólne ramy sprawozdawczości dla danych niefinansowych. Nowa regulacja docelowo obejmie prawie 4 tys. dużych polskich firm, które będą zobowiązane publikować raporty ESG. CSRD ma na celu ustandaryzowanie raportowanych informacji oraz przeorientowanie inwestorów w kierunku zrównoważonych inwestycji.

Z punktu widzenia biznesowego, rewolucyjne zmiany wprowadza rozporządzenie KE w sprawie taksonomii. Tzw. taksonomia to system klasyfikacji określający inwestycje przyjazne środowisku. Wszystkie duże spółki podlegające pod dyrektywę CSRD będą zmuszone szczegółowo raportować na temat swojej aktywności w oparciu o kryteria taksonomii. Początkowo, raporty w oparciu o taksonomię będą warunkować dostęp do zewnętrznego finasowania. Jednakże stopniowo będą miały coraz większe znaczenie dla kondycji spółek.

Raportowanie ESG ma szereg istotnych zalet z punktu widzenia biznesu. Dlaczego więc ESG jest ważne? Firmy wymieniają trzy główne korzyści wynikające z raportowania ESG. Są to:

·      zgodność z przepisami prawa,

·      skuteczność w realizacji strategii biznesowych,

·      przejrzystość względem interesariuszy,

·      dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania.

Potrzeba zapewnienia zgodności z przepisami prawa jest oczywista. Warto pamiętać, że raporty wymagane dyrektywą CSRD będą publikowane i weryfikowane przez niezależnego audytora. Stąd, warto zawczasu zadbać, aby raport ESG był wizytówką firmy i uwypuklał jej wartości.

Wzrost skuteczności odnosi się do pozytywnych efektów finansowych wynikających pośrednio z raportowania ESG. Informacje, które zostały zebrane i przenalizowane na potrzeby raportu powinny działać na korzyść firmy. Mogą posłużyć do zidentyfikowania obszarów, w których możliwa jest redukcja kosztów, np. zakupu energii, wody i opłat środowiskowych. Raporty ESG sprawdzają się także jako baza dla podejmowania decyzji w oparciu o dane i szacowania ryzyka.

Większa przejrzystość działa korzystnie na renomę firmy. Ułatwia pozyskiwanie partnerów biznesowych i pomaga zarządzać ryzykiem w zakresie operacji i inwestycji. Firmy, które angażują się w ujawnianie informacji ESG są mniej narażone na spory sądowe lub negatywną reakcję rynku.

W ramach rozporządzenia o tzw. taksonomii ujawnianie danych z obszaru ESG będzie warunkować dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania. Korzystanie z tych instrumentów to podstawa działalności większości dużych i średnich przedsiębiorstw.

To jak duże korzyści uda się osiągnąć firmie w związku z procesem raportowania uzależnione jest od jego jakości. Raport ESG można potraktować jako zło konieczne i skupić się na spełnieniu minimalnych wymagań. Natomiast, przy niewiele większym wysiłku, firma może nie tylko zapewnić sobie zgodność z wymogami prawa, ale także zwiększyć swoją konkurencyjność.

Im lepszy raport, tym więcej wiarygodnych, nieprzypadkowych danych liczbowych, na podstawie których można ocenić, czy dana organizacja poważnie traktuje swoje zobowiązania dotyczące zrównoważonego rozwoju.

Takiego reportu nie da się stworzyć zestawiając ze sobą dane raportowane do KOBIZE, ZUS czy GUS, choć i te dane będą przydatne. Potrzebna jest świadoma strategia dotycząca nowej kultury zarządzania danymi w firmie. Powinna ona uwzględniać konieczność posiadania szczegółowych danych o aspektach społecznych, procesach, produktach, lokalizacjach, zakupach w organizacji.

Aktualnie, ciągle obowiązuje duża dowolność jeśli chodzi o zakres raportowania ESG. Zmieni się to po wejściu w życie dyrektywy CSRD. Największe firmy zostaną zobligowane do publikowania danych, których zbieranie wiąże się z dużym wyzwaniem technologicznym i organizacyjnym. Dotyczy to na przykład inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych. CSRD wymaga, aby raportować emisje z całego łańcucha dostaw (tzw. Scope 3). Rozpocznie to zupełnie nowy rozdział w dziedzinie sprawozdawczości danych środowiskowych. Firmy będą musiały oszacować emisje dla swoich produktów zgodnie z metodyką całego cyklu życia. W podobnym ujęciu analizowane będą m.in. dane o zużyciu wody, wykorzystaniu surowców, recyklingu.

Nowe regulacje, wymagają zmierzenia się z problem zbierania, integracji i analizy dużej ilości danych z zakresu ESG. Temu wyzwaniu można podołać tylko opierając się o technologie chmurowe. Najlepiej jeśli będą one przystosowane do zbierania, przechowywania i raportowania informacji ESG, ponieważ mają one swoją szczególną specyfikę. Po pierwsze jest ich bardzo wiele, po drugie muszą być często przeliczanie w oparciu o modele integrujące dane pochodzące z różnych źródeł, np.: własne operacje w firmie, dostawcy, klienci, zewnętrzne bazy merytoryczne i statystyczne.

Spośród kilku dostępnych na rynku rozwiązań największy potencjał ma Microsoft Sustainability Manager. Jest to narzędzie, które zapewnia kompleksowe, zintegrowane i zautomatyzowane zarządzanie zrównoważonym rozwojem w organizacji. Optymalizuje ręczne procesy, umożliwiając organizacjom bardziej efektywną inwentaryzację, raportowanie i ograniczanie emisji. Co istotne rozwiązanie można zintegrować z dowolnym systemem biznesowym ERP.

Podstawowe możliwości programu Microsoft Sustainability Manager można szybko i łatwo rozszerzyć za pomocą sprawdzonych narzędzi, takich jak Azure i Power Platform. Umożliwiają one tworzenie niestandardowych rozwiązań, takich jak nowe formuły, aplikacje do zbierania i symulacji danych lub dedykowane raporty. Każde wdrożenie systemu zarządzania danymi ESG, powinno być dostosowane do specyfiki odbiorcy. Ostatecznie rzecz biorąc, ma on nie tylko zagwarantować zgodność z przepisami prawa, ale wspierać podejmowanie decyzji o strategicznym znaczeniu dla przyszłości firmy.

Wdrożenie wymienionych rozwiązań to odpowiedzialny proces wymagający specjalistycznych kompetencji. Powinny one łączyć eksperckość w dziedzinie technologii chmurowych wraz ze znajomością tematyki ESG na najwyższym poziomie. Te kompetencje - jako jedyni w Polsce i nieliczni w świecie - mamy w Clouds On Mars.

Clouds on Mars jest wiodącą firmą oferującą zaawansowane rozwiązania IT w dziedzinie ESG. Na co dzień pracujemy z największymi korporacjami na świecie umożliwiając im uzyskanie ciągłego wglądu w obszary ESG, rzetelne raportowanie i śledzenie postępów w czasie zbliżonym do rzeczywistego.

Znaczenie ESG będzie rosnąć, a raportowanie danych ESG zostanie z biznesem na dobre. Nie ma również wątpliwości co do tego, że będą ewoluować wymogi dotyczące szczegółowości i częstotliwości ujawnianych danych. Europejski Zielony Ład spowoduje, że firmy, aby przetrwać będą musiały diametralnie ograniczać presję na środowisko, a tego nie można dokonać bez głębokiej cyfryzacji. Dyrektywa CSRD, Taksonomia, EU ETS, mechanizm CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism) to tylko niektóre regulacje, które spowodują efekt domino w całych łańcuchach dostaw jeśli chodzi o wymianę danych ESG. Dlatego nawet mniejsze firmy, chcąc utrzymać się na rynku, będą zmuszone raportować dane ESG, pomimo braku takiego obowiązku.

Organizacje, które chcą utrzymać swoje pozycje w branży, powinny postrzegać raportowanie ESG nie tylko jako obowiązek, ale także jako szansę. Udowodniono, że firmy należące do wiodących w swoich obszarach odnoszą większe korzyści z ujawnień ESG niż inne. Raportowanie ESG daje im nowe spojrzenie na biznes, które bywa niedoceniane przez konkurencję. Wysokiej jakości raporty mają ogromną wartość informacyjną, która pomaga w podejmowaniu właściwych decyzji biznesowych. Dlatego firmy, które chcą się liczyć na rynku, powinny działać aktywnie i budować swoją kulturę rozwoju w oparciu o dane ESG.

Światowe Forum Ekonomiczne określiło problem pozyskiwania wysokiej jakości danych jako największe wyzwanie dla raportowania ESG. Integracja danych ESG w czasie rzeczywistym ma kluczowe znaczenie dla spełnienia zobowiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju. Statystycznie tylko 9% firm aktywnie korzysta z oprogramowania do zbierania, analizy i raportowania danych dotyczących ESG. To pokazuje, że wiele firm wciąż nie zdaje sobie sprawy z ogromnego potencjału nowoczesnych technologii dla zielonej transformacji. Firmy, które zrozumieją to szybciej, będą na dobrej drodze do uzyskania strategicznej przewagi konkurencyjnej.