Przewalutowanie kredytów w euro. Czy to się opłaca?

Ustawa umożliwiająca przewalutowanie kredytów, nad którą trwają burzliwe prace w parlamencie, może być pułapką dla dziesiątek tysięcy klientów banków. To nie oznacza oczywiście, że nie warto zmieniać zobowiązania na złote. Na podstawie symulacji kredytowej sprawdziliśmy, jak to wszystko wygląda w praktyce.

Na koniec ubiegłego roku spłacanych było prawie 1,9 mln kredytów mieszkaniowych. Z tego 655 tys. było denominowanych w walutach obcych, głównie we franku szwajcarskim. Mniej więcej co szóste zobowiązanie walutowe jest wyrażone w euro. Wartość 106 tys. takich kredytów szacowana jest na około 30 mld zł. Spora część kredytobiorców, podobnie jak "frankowicze", będzie mogła pozbyć się ryzyka walutowego i przewalutować kredyt na złote. Pytanie, czy to im się opłaci?

źródło: Money.pl na podstawie danych KNF z "Raportu o sytuacji banków 2014"

Zgodnie z obecnym projektem przewalutowanie hipotecznych kredytów następowałoby po kursie z dnia sporządzenia umowy restrukturyzacyjnej. Polegać ma ono na wyliczeniu różnicy pomiędzy wartością kredytu po przewalutowaniu a kwotą zadłużenia, jaką posiadałby w tym momencie kredytobiorca, gdyby w przeszłości zawarł z bankiem umowę o kredyt w polskich złotych, a nie w walucie obcej. Bank ma umarzać 90 procent tej kwoty.

Problem pojawia się, gdy różnica jest wartością ujemną. Wtedy nie podlega umorzeniu, ale stanowi zobowiązanie kredytobiorcy w całości. Właśnie z taką sytuacją może mieć do czynienia spora część klientów, którzy spłacają raty w euro. Chętnych na przewalutowanie może być więc bardzo niewielu. Według wyliczeń Expandera, firmy zajmującej się doradztwem finansowym, taka operacja może być zupełnie nieopłacalna.

Prześledźmy przykład. Załóżmy, że klient w kwietniu 2010 roku (wtedy kredyty w euro były wyjątkowo popularne) zaciągnął zobowiązanie na 100 proc. wartości nieruchomości, czyli 300 tys. zł. Od tamtej pory jego miesięczna rata, po uwzględnieniu spadku stóp procentowych i wzrostu kursu euro, pozostała na tym samym poziomie. Rata znacząco zmniejszyłaby się w tym samym czasie w kredycie złotowym, ale wciąż byłaby wyższa od opcji walutowej.

źródło: Expander Advisors

Różnica między spłacony kapitałem na korzyść kredytobiorcy płacącego w euro będzie musiała być zwrócona. Mowa w tym przykładzie o prawie 24 tys. zł. Posiadacz kredytu w euro ma jednak problem z wartością zadłużenia, która w opisywanym przykładzie niewiele zmieniła się względem wyjściowych 300 tys. zł.

Pomysł na pomoc zawarty w projekcie ustawy polega na tym, by policzyć różnicę w saldach zadłużenia kredytu frankowego i złotowego, a następnie umorzyć 90 proc. z otrzymanej kwoty. Resztę kredytobiorca będzie musiał spłacić razem z pozostałym zadłużeniem. W opisywanym przykładzie to niewiele ponad 1,5 tys. zł.

źródło: Expander Advisors

- Mimo ponad 5 lat spłaty dług prawie się nie zmniejszył - zauważa Jarosław Sadowski, główny analityk Expandera. Ekspert w rozmowie z *Money.pl *podkreśla, że do umorzenia jest kwota mniejsza niż korzyść z faktu, że kredyt był w euro a nie złotych. W sumie przewalutowanie oznaczałoby więc wzrost, a nie spadek zadłużenia z obecnych 294 479 zł do 304 278 zł, a rata wzrosłaby z obecnych 1 425 zł do 1 683 zł.

- Dla osób, które nie do końca świadomie brały kredyty w euro, duże zmiany kwoty raty są bardzo stresujące. W takim przypadku lepiej przewalutować kredyt i mieć święty spokój. Zamiast korzystać z ustawy, lepiej podpisać zwykły aneks z bankiem. Kredytobiorca uniknie w ten sposób konieczności nadpłacania różnicy przy niezmienionym saldzie zadłużenia - radzi Jarosław Sadowski z Expandera.

Ekspert zwraca też uwagę, że dla sporej części kredytobiorców, którzy nie mają problemów finansowych, wciąż za kredytem w euro będzie przemawiać oprocentowanie bliskie zeru. Dla porównania stawka WIBOR3M w kredycie złotowym to obecnie około 1,7 proc.

Przed podobnym dylematem stanie też niewielka grupa pozostałych kredytobiorców, o której rzadko się mówi, czyli klientach, którzy zadłużyli się w dolarze amerykańskim czy jenach japońskich.

- Takich klientów można liczyć na palcach - komentuje w rozmowie z Money.pl Piotr Rutkowski z mBanku. Podkreśla, że w mBanku detaliczne kredyty hipoteczne oprócz w złotych i franku są jeszcze tylko w euro. Ich wartość na koniec czerwca wyniosła 3,115 mld zł. Jeszcze w 2008 roku ówczesny BRE Bank był jedną z instytucji, która udzielała kredytów w jenach japońskich, ale mogły się ubiegać o nie tylko najbogatsze osoby z oszczędnościami przekraczającymi 500 tys. zł.

Również PKO BP, który ma najwięcej kredytów hipotecznych w walutach obcych, przyznaje, że klientów spłacających zobowiązanie zależne od waluty innej niż frank jest śladowa liczba. Na koniec czerwca było to zaledwie 4,6 proc. kredytów walutowych.

Zarówno PKO BP jak i mBank unikają komentowania procedowanej w parlamencie ustawy i jej skutków. "Będzie można to ocenić dopiero, gdy znany będzie finalny kształt ustawy, po przejściu pełnej ścieżki legislacyjnej. Z pewnością można jednak już teraz powiedzieć, że ze względu na korzystną strukturę portfela kredytowego, wpływ ustawy na PKO Bank Polski będzie niższy niż średnia rynkowa" - czytamy w oświadczeniu przesłanym do Money.pl.

Ustawa umożliwiająca przewalutowanie kredytów po preferencyjnych warunkach to wciąż jeszcze tylko projekt. Żeby zapisy weszły w życie, konieczna jest zgoda polityków. Opozycja może jeszcze sprawić problemy. Prawo i Sprawiedliwość jest za umożliwieniem przewalutowania kredytów wszystkim kredytobiorcom, bez limitów dotyczących m.in. powierzchni nieruchomości.

Przypomnijmy, że pomoc w obecnym kształcie miałaby dotyczyć kredytów na mieszkania nieprzekraczające 100 metrów kwadratowych, a domy do 150 metrów kwadratowych. Limit nie dotyczy jedynie rodzin z trójką i większą liczbą dzieci. Dodatkowo nieruchomość musi być użytkowana na własne potrzeby.

Dodatkowo pod ustawą wymagany jest podpis prezydenta Andrzeja Dudy, który w kampanii zapowiadał przewalutowanie kredytów po kursie z dnia zaciągnięcia zobowiązania. Obecny projekt zakłada umorzenie 90 proc. nadwyżki, co jest bliskie wizji nowego prezydenta. Jeśli jednak rząd wróciłby do 50 proc., może być problem z akceptacją.

Ostro na temat projektu ustawy wypowiada się Narodowy Bank Polski, który w raporcie z końca lipca nie zostawił na nim suchej nitki. Jak zwrócił uwagę, z jego dobrodziejstw mogą skorzystać wyłącznie kredytobiorcy, którzy spłacają dług zaciągnięty w obcej walucie. I to też nie wszyscy, ponieważ muszą jeszcze spełnić określone warunki, m.in. dotyczące wielkości mieszkania, które spłacają. W opinii banku może to być podstawa do zarzutu, że przepisy naruszają konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, zawartą w art. 32. Ponadto, ustawodawca ingeruje w umowy zawarte już między bankami a kredytobiorcami, dając tym drugim możliwość wprowadzenia istotnych zmian. To w opinii NBP mogłoby zostać uznane za naruszenie konstytucyjnej zasady państwa prawnego.

| saldo zadłużenia w kwietniu 2010 |
| --- |