Optymalizacja podatkowa - czym jest? jakie są metody?

Niektórych podatków można płacić mniej, niż wynikałoby to ze wstępnych szacunków. To możliwe dzięki optymalizacji podatkowej, czyli rozwiązania obejmującego różne działania podejmowane w celu zminimalizowania obciążeń podatkowych firmy, a z drugiej strony zwiększenia jej płynności finansowej. 

Błędem jest postrzeganie optymalizacji wyłącznie poprzez pryzmat działań podejmowanych w tzw. szarej strefie. Nie jest to ukrywanie dochodów czy też unikanie płacenia podatków. Część firm uchyla się od opodatkowania - takie działania są nielegalne. 

Istnieją jednak zgodne z prawem, legalne metody optymalizacji podatkowej. Trzeba też rozgraniczyć względem siebie uchylenie się od opodatkowania a minimalizacji. Przy uchylaniu się podejmujesz działania sprzeczne z prawem i definiuje się je jako oszustwo podatkowe. Między innymi są to:

• uzyskiwanie dochodów z niezarejestrowanych działalności (ale poza prowadzeniem drobnej działalności niewymagającej rejestracji w CEIDG),
• całkowite lub częściowe zatajanie dochodów,
• złożenie fałszywego, niezgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy zeznania podatkowego,
• dorabianie i fałszowanie dokumentów księgowych. 

Minimalizacja opodatkowania z kolei wcale nie musi narażać ciebie i firmy na konsekwencje prawne.

Istnieje wiele sposobów, które prowadzą do optymalizacji podatkowej. Z reguły wymienia się jednak trzy metody legalnego zmniejszania obciążeń fiskalnych. Wśród nich:

• planowanie podatkowe,
• oszczędzanie podatkowe,
• unikanie opodatkowania.

Planowanie podatkowe polega na obraniu takich działań, które mogłyby pomóc w zmniejszaniu obciążeń z tytułu podatków. 

Obejmuje to takie działania jak:

• wykorzystanie przysługujących ulg podatkowych,
• wybór innej od dotychczasowej formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca powinien wybrać korzystną formę opodatkowania działalności. Domyślną jest skala podatkowa (12 i 32 proc. podatku), przy której podatek odprowadzany jest w trybie miesięcznym lub kwartalnym, od dochodu. Skala podatkowa jest specyficzną formą opodatkowania, gdzie koszty zmniejszają podstawę naliczania podatku, ale podatnik ma też prawo do korzystania z ulg i zwolnień podatkowych. Może rozliczać się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. 

Oprócz skali podatkowej można wybrać opodatkowanie podatkiem liniowym, gdzie podstawą także jest dochód, ale występuje tylko jedna stawka w wysokości 19 proc., bez względu na wysokość zarobków. 

Trzecią możliwością jest zdecydowanie się na opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Podstawą jest przychód, bez możliwości jego pomniejszenia o koszty uzyskania. Za to stawki ryczałtu mogą być znacznie niższe od stawek skali podatkowej lub podatku liniowego. 

Unikanie opodatkowania polega na podejmowaniu takich kroków, które uchronią przed płaceniem podatków. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że będzie to działanie nielegalne, to nie zawsze tak jest. Unikanie podatków jako jedna z metod optymalizacji jest dozwolone pod warunkiem, że pozostaje zgodne z prawem. 

Ponadto metody optymalizacji podatkowej można podzielić ze względu na podstawę prawną, na:

• optymalizację opartą na międzynarodowym planowaniu podatkowym,
• optymalizację podatkową opartą na polskim prawie – Ordynacji podatkowej. 

Pierwsza z metod, tj. międzynarodowe planowanie podatkowe, polega na założeniu bądź przeniesieniu działalności za granicę – do kraju, gdzie warunki są bardziej przyjazne dla podatników. Są to tak zwane raje podatkowe, które nakładają niższe podatki lub nie obowiązują one w niektórych rodzajach działalności. Można tworzyć spółki offshore, które mają postać prawną z ograniczoną odpowiedzialnością, a przy tym pozostają legalnym środkiem optymalizacji.

Natomiast optymalizacja oparta na polskiej Ordynacji podatkowej jest trudniejsza do uzyskania. Polega na takiej analizie przepisów prawa, by uniknąć nadmiernych obciążeń podatkowych. Trzeba to jednak robić umiejętnie. Zawsze istnieje ryzyko, że podatnik zostanie oskarżony z tytułu art. 54 § 1 Kodeksu karnego skarbowego o nielegalną optymalizację podatkową. Artykuł ten stanowi, że podatnik uchylający się od opodatkowania, który nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, naraża podatek na uszczuplenie. Podlega to karze grzywny do 720 stawek dziennych, karze pozbawienia wolności lub obu tym karom łącznie. 

Główną zaletą wykorzystania metod optymalizacyjnych w podatkach jest to, że można je płacić w mniejszej wysokości lub nawet unikać ich opłacania. Wadą pozostaje, że potrzeba wielu analiz dokonywanych przez prawników czy doradców podatkowych, które wykażą, w jakich aspektach można zaoszczędzić, a jednocześnie nie narazić się na oskarżenie o nielegalne unikanie opodatkowania czy ukrywanie dochodów.