Dlaczego Niemcy miewają depresje, czyli jak zwykle o "socjalu"

Odpowiedzi nie udzielił, tak jak i nie wskazał na źródła wiedzy o optymizmie w wymienionych państwach-miastach. Postanowiłem, więc, zrobić to za niego. Po pierwsze, nie mając wyników badań psychologicznych, też podejrzewam, że w Hong Kongu i w Singapurze jest mniej depresji, a od owego dziennikarza różnię się tym, że mam nieźle podbudowaną odpowiedź na to pytanie.

Przypomniał mnie się bowiem artykuł w pewnym szwedzkim kwartalniku sprzed ponad 30. lat (dokładnie, bo zachowałem go, z 1980 r.). Artykuł prof. Magnussona nosił, w tłumaczeniu, tytuł: _ Wyuczona bezradność – państwo opiekuńcze na dobre, czy na złe? _ Przez wyuczoną bezradność ów profesor psychologii uniwersytetu sztokholmskiego rozumiał niezdolność jednostki do powiązania własnych wysiłków z obserwowanymi efektami.

Wyjaśniał on, że człowiekowi potrzebna jest świadomość tego, iż może on, czy ona, wpływać na rzeczywistość swoimi działaniami, wspartymi własną wiedzą, pracowitością, innowacyjnością, itd. Nie tylko uzyskuje on korzyści materialne, ale także psychiczne: właśnie ową świadomość, iż to, co osiągnął, osiągnął własnymi staraniami. Taki celowy aktywizm pozwala ludziom wnosić wkład do szerszych społecznych przemian bądź adaptować się do nich, gdy przychodzą z zewnątrz. Widząc związki między staraniami a efektami, ludzie ci postrzegają świat jako przewidywalny.

Otóż prof. Magnusson, wspierając się teorią wyuczonej bezradności, zwraca uwagę na fakt, że taka bezradność pojawia się wówczas, gdy jednostka nie dostrzega związków między staraniami a efektami. Przejawia się ona w pasywności, zmniejszonej zdolności do podejmowania inicjatywy, pesymizmem, poczuciem braku znaczenia i zaburzeniami psychicznymi.

Profesor ów pisał to w latach, w których Szwecja była tzw. rajem socjalnym (ponad 2/3 PKB rozdzielane było przez państwo!). Zwracał on uwagę, iż rosnące beneficja płynące z zewnątrz – czyli nie zapracowane przez jednostkę – podnosiły wprawdzie jej dobrostan materialny, ale najwyraźniej obniżały jej dobrostan psychiczny. To właśnie jego zdaniem wywoływało coraz liczniejsze sytuacje określane w teorii mianem wyuczonej bezradności. Ludzie zwracali się ku światu zewnętrznemu, w wyniku decyzji którego ich sytuacja materialna ulegała poprawie lub (dodam: coraz częściej) pogorszeniu, nie wiedząc najczęściej dlaczego tak się dzieje. Świat stawał się dla nich coraz mniej przewidywalny...

I stwierdzał, że _ poczucie wartości, panowania nad sytuacją ... nie mogą zostać nadane komukolwiek. Trzeba na nie zapracować. ... Jeśli będziemy usuwać przeszkody, trudności, niepokoje i konkurencję z życia naszej młodzieży, możemy nie zobaczyć w przyszłości generacji młodych ludzi, którzy maja poczucie własnej wartości i siły panowania nad sytuacją ... _. Zostają tylko, jak to określał inny psycholog, prof. Kozielecki, postawy żebraczo-roszczeniowe.

No i mamy odpowiedź na postawione pytanie. W Hong Kongu nawet dziś wydatki publiczne stanowią ok. 20 proc. PKB. Socjalu jest więc jeszcze mniej. I mniej też wyuczonej bezradności i wynikających stąd depresji. Liberalizm jest zdrowy – także psychicznie...