Edukacja w Polsce. Rząd promuje nowe podejście do edukacji

Rząd przyjął dziś dokument strategiczny _ Perspektywa uczenia się przez całe życie: _. Promuje on nowe podejście do edukacji, polegające m.in. na równym traktowaniu wszystkich form uczenia się oraz potwierdzaniu efektów uczenia się w systemach kwalifikacji.

Dokument jest wynikiem prac Międzyresortowego Zespołu do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji. Wytycza kierunki polityki, która obejmuje działania na rzecz: uczenia się w różnych kontekstach (formalnym, pozaformalnym i nieformalnym), uczenia się na wszystkich etapach życia, począwszy od najmłodszych lat do późnej starości oraz identyfikacji, oceny i potwierdzania efektów uczenia się.

Celem jest zapewnienie wszystkim uczącym się możliwości podnoszenia kompetencji oraz zdobywania i potwierdzania kwalifikacji zgodnie z ich potrzebami oraz wymaganiami rynku pracy i społeczeństwa obywatelskiego. Chodzi też m.in. o przepływ osób między sektorami gospodarki i państwami Unii Europejskiej.

W diagnozie stanu polskiej edukacji, która jest częścią dokumentu _ Perspektywa uczenia się przez całe życie _, zwrócono uwagę na to, że dotąd w Polsce główny wysiłek skierowany był na rozwój edukacji formalnej w jej najbardziej tradycyjnym zakresie, tj. edukacji w szkołach i uczelniach, która trwa zwykle od 6-7 do 18-24 roku życia.

Przywołano m.in. dane ze strategii _ Europa 2020 _, ogłoszonej w 2010 r. przez Komisję Europejską. Wynika z nich, że w Polsce tylko 4,7 proc. osób dorosłych (w wieku 25-64 lata) kontynuuje naukę, zarówno w sposób formalny, jak i nieformalny, podczas gdy odsetek takich osób w UE wynosi 9,5 proc., a w krajach skandynawskich około 30 proc. Według Komisji Europejskiej, wskaźnik powinien wynieść w krajach członkowskich UE w 2020 r. co najmniej 12,5 proc.

W tzw. zespolonym wskaźniku uczenia się od 4 do 64 roku życia, zaproponowanym przez Komisję Europejską w toku monitorowania rozwoju edukacji w Europie, Polska (wraz z Bułgarią, Grecją, Rumunią i Słowacją) znajduje się w ostatniej grupie państw UE. Osiągnięcia Polski w zakresie wczesnej edukacji oraz edukacji dorosłych są niskie - nie rekompensuje ich dobrze rozwinięta, przede wszystkim pod względem upowszechnienia, edukacja w szkołach i szkołach wyższych.

Dlatego celem strategicznym wyznaczonym w _ Perspektywie uczenia się przez całe życie _ jest dobre przygotowanie dzieci i młodzieży do uczenia się przez całe życie oraz jak najwięcej osób dorosłych poszerzających i uzupełniających swoje kompetencje i kwalifikacje odpowiednio do stojących przed nimi wyzwań w życiu zawodowym, społecznym i osobistym.

Prowadzić do tego mają działania na rzecz rozwoju kreatywności i innowacyjności osób. W związku z wdrażaniem nowego, opartego na efektach uczenia się, podejścia do kwalifikacji, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji w Szkolnictwie Wyższym, większość programów realizowanych przez instytucje edukacji formalnej kładzie nacisk na potrzebę kształtowania kreatywności, przedsiębiorczości i innowacyjności.

Warunkiem powodzenia tych zmian jest zapewnienie instytucjom edukacji formalnej dużej autonomii programowej, możliwości tworzenia własnych, dostosowanych do potrzeb otoczenia, programów kształcenia oraz prowadzenie skutecznej walidacji osiąganych efektów (czyli potwierdzania wymagań poprzez dostarczenie obiektywnego dowodu). Wszystkie formy edukacji winny zagwarantować indywidualizację podejścia do osób uczących się.

W strategii dotyczącej uczenia się przez całe życie akcent położono także na przejrzysty i spójny krajowy system kwalifikacji oraz różnorodną, dostępną ofertę form wczesnej opieki i edukacji. Zwrócono też uwagę na to, że kształcenie i szkolenie zawodowe musi być dopasowane do potrzeb zrównoważonej gospodarki, zmian na rynku pracy i potrzeb społecznych. Dlatego musi dobrze przygotowywać do znalezienia zatrudnienia oraz do przyszłych zmian zawodów. Zgodnie ze strategią ważne jest również zmiana podejścia do kształcenia i szkolenia dorosłych. Chodzi m.in. o stworzenie systemu oceny i uznawania efektów uczenia się innego niż formalne, jako podstawy nowoczesnego modelu edukacji dorosłych.

Dokument strategiczny _ Perspektywa uczenia się przez całe życie _ związany jest z _ Długookresową Strategią Rozwoju Kraju. Polska 2030 _, wypełnia też cele wskazane w strategicznym dokumencie UE _ Europa 2020 _. Współbrzmi z wszystkimi zintegrowanymi strategiami rozwoju, a przede wszystkim ze Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego oraz Strategią Rozwoju Kapitału Społecznego.