Fundatorem nagrody jest miasto stołeczne Warszawa, a celem konkursu uhonorowanie mieszkającego ponad 60 lat w Warszawie Ryszarda Kapuścińskiego oraz "wyróżnianie i promocja najwartościowszych książek reporterskich, podejmujących ważne problemy współczesności, zmuszających do refleksji i pogłębiających wiedzę o świecie innych kultur".
Nagrodzony autor otrzyma 50 tysięcy złotych oraz zdjęcie autorstwa Ryszarda Kapuścińskiego, podpisane przez jego żonę, która objęła honorowy patronat nad nagrodą.
Kandydata do nagrody może zgłosić każdy, a termin nadsyłania zgłoszeń do pierwszej nagrody mija 8 lutego. Nagroda za reportaż literacki imienia Ryszarda Kapuścińskiego, po raz pierwszy zostanie przyznana w połowie maja. Propozycje do Nagrody można przysyłać listownie do miejskiego biura kultury, 00-375 Warszawa, ulica Smolna 10 a.
Jury przewodniczy Małgorzta Szejnert, dziennikarka i pisarka, a w jego skład wchodzą: Joanna Bator - antropolog kultury i pisarka, Iwona Smolka - dziennikarka Polskiego Radia i krytyk literacki, Anders Bodegard - norweski slawista i romanista oraz nauczyciel młodego pokolenia tłumaczy i Maciej Drygas - reżyser filmowy i scenarzysta.
Ustanowiona w Warszawie nagroda będzie drugą imienia Ryszarda Kapuścińskiego. Nagroda imienia Ryszarda Kapuścińskiego jest też wręczana w Poznaniu. Ustanowił ją marszałek województwa wielkopolskiego zainspirowany pomysłem Ryszarda Kapuścińskiego o potrzebie nagradzania "czyniących dobro".
Po śmierci Kapuścińskiego nagroda otrzymała jego imię. Jako pierwsza otrzymała ją misjonarka Wanda Błeńska w 2007 roku, rok później nagrodzono naukowca, szefa Instytutu Zachodniego w Poznaniu profesor Annę Wolff-Powęską, a w 2009 -publicystę Stefana Bratkowskiego. W tym roku nagrodę wręczono po raz czwarty, Solange i Krzysztofowi Olszewskim, założycielom rodzinnej firmy Solaris Bus & Coach S.A.