Przez 28 lat był on symbolem podziału Europy na dwa bloki polityczno-wojskowe.
9 listopada 1989 roku tłumy Berlińczyków z zachodniej i wschodniej części miasta przerwały mur. Jego obalenie stało się symboliczną datą upadku systemu komunistycznego w środkowej Europie. Było też początkiem procesu zjednoczenia Niemiec.
Budowa muru rozpoczęła się w nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 roku. Władze NRD chciały w ten sposób zatrzymać narastającą falę ucieczek jej mieszkańców. Dwa pasma betonowej blokady o wysokości ponad trzech metrów oddzieliły Berlin Wschodni od Zachodniego na długości 45 kilometrów. Przez następne lata ściana była umacniana po stronie wschodniej, otaczana zasiekami, systemem strażnic oraz czujników laserowych. Mur wraz z odcinkiem otaczającym zachodnią część miasta, liczył 155 kilometrów.
Funkcjonariuszy policji politycznej Stasi obowiązywał rozkaz strzelania bez ostrzeżenia do osób próbujących nielegalnie przejść granicę z NRD, nawet - kobiet i dzieci. Według różnych źródeł, podczas próby przekroczenia muru berlińskiego, zginęło od ponad 130 do ponad 230 osób.
Po zjednoczeniu Niemiec, za strzelanie do uciekinierów, na kary więzienia skazano wysokich oficerów wojsk granicznych NRD, łącznie z ostatnim sekretarzem partii komunistycznej, Egonem Krenzem.