*10-ta rocznica śmierci wybitnego taternika, przewodnika tatrzańskiego, ratownika TOPR-u, lekarza, alpinisty, działacza ochrony przyrody, autora wielu prac o Tatrach i Podtatrzu - Witolda Henryka Paryskiego mija w czwartek. *
Witold Henryk Paryski urodził się 10 września 1909 w Pittsburgu w stanie Pensylwania w USA, jednak całe swoje życie związał z Zakopanem i Tatrami. W wieku 13 lat zamieszkał w mieście pod Giewontem.
Studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim Paryski ukończył w roku 1933. Od początku pobytu pod Tatrami uprawiał turystykę, jazdę na nartach, a od 1925 r. wspinał się. Uczestniczył w pierwszych przejściach wielu trudnych tatrzańskich szlaków m.in. Filarem Leporowskiego na Kozi Wierch w 1929 r., od strony północnej na Wyżnią Kozią Przełęcz w 1929 r., prawym filarem północno-wschodniej ściany Rumanowego Szczytu w 1937 r., prawym filarem północnej ściany Wideł w 1953.
Paryski kierował pracą instytucji i organizacji związanych z górami. Był m. in. członkiem zarządów Akademickiego Związku Sportowego, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Klubu Wysokogórskiego, naczelnikiem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w latach 1945-1946, pięciokrotnie prezesował Kołu Przewodników Tatrzańskich
Jest również autorem wielu naukowych artykułów i opracowań o tematyce tatrzańskiej. Od roku 1929 publikował artykuły na temat historii regionu, bibliografii, nazewnictwa, ochrony przyrody, kultury ludowej Tatr i Podtatrza.
Opublikował wiele prac poświęconych Tatrom. Fundamentalne znaczenie dla nauki o Tatrach mają z pewnością dwa dzieła jego życia. W latach 1951-1988 opublikował 25-tomowy przewodnik taternicki "Tatry Wysokie", a potem "Encyklopedię tatrzańską" (1972) i "Wielką Encyklopedię Tatrzańską" (1995). Paryski trzykrotnie był redaktorem pisma "Taternik" w latach 1947-1949, 1956, 1960-1963.
Nad encyklopediami i wieloma innymi książkami pracował wspólnie z żoną, botaniczką, taterniczką i przewodniczką dr Zofią Radwańską-Paryską.
Poza Tatrami interesowały go góry Ameryki Łacińskiej. W latach 1936-1937 uczestniczył II polskiej wyprawie alpinistycznej w Andy, w latach 1938-1939 brał udział w wyprawie do Nikaragui. Podczas tych wypraw uczestniczył w pierwszych wejściach na dziewicze sześciotysięczniki, przywiózł także bogate zbiory, przeznaczone dla Polskiej Akademii Umiejętności. Wydał kilka prac poświęconych Andom.
Był członkiem honorowym organizacji górskich, klubów przewodnickich, Towarzystwa Ochrony Tatr, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, za swe osiągnięcia wielokrotnie otrzymywał odznaczania różnego stopnia. W lutym 2000 roku Witold Henryk Paryski wraz ze swoją małżonką zostali odznaczeni i Krzyżami Komandorskimi z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Witold Henryk Paryski nie zdołał dokończyć kilku wielkich swoich dzieł, takich jak bibliografia Tatr i Podtatrza, słownika gwary podhalańskiej czy monografii Andów. Zmarł w Zakopanem 16 grudnia 2000 roku w wieku 91 lat. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.
W 2002 roku Akademickie Koło Przewodników Tatrzańskich w Krakowie przyjęło Zofię i Witolda Henryka Paryskich za swoich patronów. W Zakopanem jest też ulica ich imienia.(PAP)
szb/ abe/
