Dawna liturgia świętego Jakuba Apostoła odprawiona została w piątek w prawosławnej katedrze pw. Świętego Mikołaja w Białymstoku. Zgodnie z tradycją, odprawia się ją w przypadający w Cerkwi 5 listopada dzień pamięci apostoła Jakuba, pierwszego biskupa Jerozolimy.
Celebrowana jest tylko raz do roku. To najstarsza znana liturgia Kościoła powszechnego.
W Białymstoku odprawił ją ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskup Jakub, który obchodzi w tym dniu imieniny. Cała cerkiew wypełniona była wiernymi. Po uroczystości przedstawiciele władz państwowych, samorządowych i wierni składali arcybiskupowi okolicznościowe życzenia.
Tradycyjnie przypisuje się autorstwo tej liturgii pierwszemu biskupowi Jerozolimy - Świętemu Jakubowi. Współcześni liturgiści w większości przyjmują, że powstała ona w okresie między końcem IV i początkiem V wieku. Nie wykluczają jednak, że niektóre modlitwy i gesty sięgają czasów apostolskich.
Trudnością dla duchownych, którzy w latach 90. ubiegłego wieku doprowadzili do wznowienia odprawiania tej liturgii w Polsce, był przede wszystkim tekst. Udało się go zdobyć z zagranicy dopiero w latach 80.
Jedną z głównych cech Liturgii św. Jakuba jest jej prostota. Nabożeństwo trwa około trzech godzin. Na jej czas biskup przywdziewa szaty liturgiczne należne zwykłemu kapłanowi, nie ma ponadto nakrycia głowy. Podczas kazania biskup i towarzyszący mu koncelebransi siedzą, wierni stoją. Wszystkie czytania, pochodzące zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu, kapłan czyta stojąc przodem do wiernych. Modlitwa Pańska nie jest śpiewana, lecz recytowana.
W Kościele prawosławnym powszechnie odprawia się trzy inne rodzaje liturgii: najczęstszą - Św. Jana Chryzostoma, a także Św. Bazylego oraz tzw. liturgię "Uprzednio Poświęconych Darów".
Województwo podlaskie jest centrum prawosławia w Polsce. Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego liczbę wszystkich wiernych w kraju szacują na 550-600 tys. Przyjmuje się, że połowa z nich mieszka właśnie w województwie podlaskim.
Robert Fiłończuk (PAP)
rof/ pz/ jbr/
