*Wiersze z ostatniego tomiku Wisławy Szymborskiej "Wystarczy" różni od jej wcześniejszej twórczości większa prostota, rezygnacja z gier słownych, wszelkich ozdobników. "+Wystarczy+ to koncentrat treści" - oceniła na poniedziałkowej promocji książki Julia Hartwig. *
Pod koniec kwietnia ukazał się tomik z ostatnimi wierszami Wisławy Szymborskiej zatytułowany "Wystarczy". Zawiera on 13 wierszy noblistki oraz fragmenty niedokończonych utworów odnalezionych w jej archiwum.
"Czytając +Wystarczy+ odniosłam wrażenie, że Szymborska w ostatnim tomiku poszła jeszcze dalej w charakterystycznej dla jej poezji prostocie, jasności. Zrezygnowała całkowicie z gier słownych, zabawy znaczeniami. Ten tomik to koncentrat treści" - mówiła Julia Hartwig na poniedziałkowej promocji "Wystarczy" w warszawskim Teatrze Ateneum.
"Czytając te wiersze uświadomiłam sobie, jak bardzo charakterystyczne dla Szymborskiej było łączenie humoru i współczucia wobec wszelkich istot. Jej poezję, także tę wcześniejszą, przenika współczucie wobec świata, ale dopiero lektura +Wystarczy+ mi to uświadomiła" - tłumaczyła Hartwig.
Ostatni tomik Szymborskiej jest wyjątkowy, ponieważ po raz pierwszy daje czytelnikowi wgląd w warsztat poetki. "Szymborska niszczyła swoje rękopisy, zachowało się ich bardzo niewiele. Uważała, że wiersz powinien trafić do publiczności w skończonej, doskonałej formie. W +Wystarczy+ zdecydowaliśmy się jednak zamieścić faksymile znalezionych w archiwum poetki notatek, fragmentów pozostałych wierszy, które miały wejść do tomiku, a których poetka nie zdążyła skończyć. W książce można więc po raz pierwszy prześledzić pracę Szymborskiej nad tekstem - począwszy od notatki, bardzo nieczytelnej i robionej tylko dla siebie, poprzez maszynopis z ręcznymi poprawkami, aż po wersję ostateczną, którą osiągnęło 13 wierszy" - mówił Ryszard Krynicki z wydawnictwa a5, które książkę opublikowało.
Jak przypomniał wydawca dotychczas wydane tomiki Szymborskiej zawierały przeważnie około 20 wierszy i ostatni tomik też zaplanowany był na taką mniej więcej objętość. Poetka w rozmowach wcześniej mówiła o niektórych utworach, nad którymi pracuje, co pomogło wydawcy zidentyfikować niektóre notatki, np. te do szkicu wiersza poświęconego Stanisławowi Barańczakowi. "Z tych rękopisów, które się zachowały, możemy sobie wyobrażać, jaka to miała być naprawdę książka. Trzynaście wierszy, które zdążyła napisać Wisława Szymborska, to jest, jak można przypuszczać, około 2/3 tego tomu. Kilka utworów w rękopisach jest prawie gotowych, a jeden - +Owady+ - można by spokojnie dołączyć do wierszy ukończonych. Nie zrobiłem tego, bo wyobrażam sobie, że jego ostateczny kształt byłby jednak nieco inny" - mówił Krynicki. Zastrzegł, że są też wiersze rozpoczęte, ale niedokończone, jak ten o ostatnim neandertalczyku.
Większość wierszy z "Wystarczy" było już publikowanych w polskiej prasie, jeden - "W uśpieniu" - we włoskim magazynie "Rivista d'Artista", który ukazał się w październiku 2011 roku w zaledwie 99 egzemplarzach. "Szymborska pracując nad nowymi wierszami powiedziała, że ma już gotowy tytuł: +Wystarczy+. Przez długi czas myślałem, że jest to tytuł tymczasowy, może nawet taki żart. Okazało się, że los chciał inaczej - taki jest ostatecznie. Teraz myślę, że tytuł +Wystarczy+ to swego rodzaju stoickie wyznanie wiary Szymborskiej, streszczenie jej dystansu do świata i samej siebie" - mówił Krynicki.
Układ utworów w książce jest chronologiczny, zostały one ułożone w kolejności, w jakiej poetka przekazywała je do przepisania na komputerze swojemu sekretarzowi. Pierwszy - "Ktoś, kogo obserwuję od pewnego czasu" - pochodzi z października 2010, ostatni - "Mapa" - z początku listopada 2011 r. W utworze "Do własnego wiersza" Wisława Szymborska pisze: "W najlepszym razie będziesz, mój wierszu, uważnie czytany, komentowany i zapamiętany. W gorszym przypadku tylko przeczytany".
Wydawnictwo a5 zapowiada, że jesienią ukaże się wydanie z płytą, na której wiersze z "Wystarczy" przeczyta Anna Polony. Michał Rusinek powiedział PAP, że utwór "Ktoś, kogo obserwuję od pewnego czasu" będzie można usłyszeć w wykonaniu samej noblistki, która odczytała go publicznie podczas jednego ze spotkań i zostało to zarejestrowane przez radiową Trójkę. (PAP)
aszw/ hes/
