*Julia Hartwig, jedna z najbardziej uznanych współczesnych polskich poetek, autorka tomów wierszy "Pożegnania", "Błyski", "To wróci", "Jasne niejasne", pisarka, eseistka i tłumaczka, kończy w niedzielę 90 lat. *
"Uprawianie sztuki uważane jest często za rodzaj luksusu, choć jest to praca właściwie nieustająca, bo umysł i wrażliwość nastawione są bezustannie na czekające je zadania. Jest na domiar niewdzięczna, nie można bowiem liczyć, że spotkamy się z jakimkolwiek odzewem. Mimo to, wybrawszy raz tę drogę, nie porzucamy nadziei, że uda się stworzyć coś, co trafi w tonację naszej epoki i wypowie jakąś prawdę o naszym istnieniu, odpowiadając na czyjeś oczekiwania" - powiedziała poetka w jednym z wywiadów.
Hartwig urodziła się 14 sierpnia 1921 roku w Lublinie jako najmłodsze dziecko Marii (z domu Biriukow) i Ludwika Hartwigów. Rodzice poetki do 1918 r. przebywali w Rosji. Ojciec od 1909 r. prowadził w Moskwie zakład fotograficzny. Tam urodziło się rodzeństwo Julii Hartwig - Edward (późniejszy wybitny fotografik), Walenty (znany endokrynolog), Zofia i Helena. W 1918 r. rodzina Hartwigów przeniosła się do Polski, uciekając przed rewolucją bolszewicką i osiedliła w Lublinie.
Motyw rodzinnego miasta pojawia w wielu utworach Julii Hartwig. Najbardziej znany utwór poetki związany z Lublinem to "Elegia lubelska".
W 1936 roku Hartwig zadebiutowała w lubelskim międzyszkolnym piśmie literackim "W słońce" wierszem bez tytułu. Miała niespełna 15 lat. W kolejnych numerach czasopisma ukazały się utwory: "Wiersz muzyczny" (1937 r.), "Samotni ludzie" (1938 r.) i "Pieśń o zaginionych" (1939 r.).
Podczas okupacji przeniosła się do Warszawy. Brała udział w konspiracji, była łączniczką Armii Krajowej, działała w kulturalnym podziemiu. W tym czasie podjęła także studia na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Jej profesorami byli m.in. Julian Krzyżanowski i Władysław Tatarkiewicz. Tam poznała poetów: Tadeusza Gajcego i Zdzisława Stroińskiego. Po wojnie kontynuowała studia na na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim (1946 r.). W tym czasie publikowała swoje wiersze m.in. w "Wyborze wierszy poetów lubelskich" oraz na łamach "Twórczości" i "Kuźnicy".
Od 1947 do 1950 r. przebywała we Francji na stypendium rządu francuskiego (studiowała literaturę francuską). Pracowała w ambasadzie polskiej w Paryżu. Po powrocie z Francji zamieszkała w Warszawie.
Związana była wtedy z reporterem, publicystą Ksawerym Pruszyńskim, który w 1950 r. zginął w wypadku samochodowym koło Duesseldorfu. "Związek z nim ułożył się dla mnie w historię tragiczną, choć spotkania z taką osobą trudno nie uznać za szczęście" - mówiła po latach Hartwig. Przez kilka miesięcy poetka była żoną krytyka filmowego Zygmunta Kałużyńskiego. W 1954 roku poślubiła poetę i prozaika Artura Międzyrzeckiego.
Publikowała wiersze, przekłady z literatury francuskiej i recenzje na łamach "Nowej Kultury", "Świata", "Poezji". W 1970 roku wraz z mężem wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Wykładała na uniwersytetach w USA i Kanadzie. W 1974 r., po powrocie do kraju, pracowała publikując zbiory poezji własnej i tłumaczonej z innych języków, a także eseje i tomy prozy. Wspólnie z Międzyrzeckim wydali "Antologię poezji amerykańskiej", kilka książek dla dzieci, tom tłumaczeń wierszy i prozy Guillaume'a Apoillinaire'a, a także "Listy" Arthura Rimbaud.
Napisała monografie "Apollinaire" (1961), przełożoną m.in. na język francuski, oraz "Gerard de Nerval" (1973). W jej wyborze i przekładach ukazała się pierwsza w Polsce antologia poetek amerykańskich "Dzikie brzoskwinie" (2003) oraz zbiór prozy Henri Michaux "Seans z workiem" (2004).
Tomy poetyckie Hartwig to m.in. "Pożegnania" (1956), "Czuwanie" (1978), "Czułość" (1992), "Zawsze od nowa" (1999),"Nie ma odpowiedzi" (2001), "Błyski" (2002), "Bez pożegnania" (2004), "To wróci" (2007), "Jasne niejasne" (2009).
Julia Hartwig jest też autorką tomu poematów prozą: "Mówiąc nie tylko do siebie" (2003); a także "Dziennika amerykańskiego" z pobytu w Stanach i dziennika podróży "Zawsze powroty", w którym poetka zebrała zapiski z podróży do Francji i USA.
Jej utwory były tłumaczone na wiele języków, m.in. na francuski, angielski, niemiecki, włoski, rosyjski, grecki, węgierski, fiński.
W okresie PRL popierała demokratyczną opozycję. W styczniu 1976 należała do sygnatariuszy "Memoriału 101", wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji PRL. W latach 1986-1991 była związana z NSZZ "Solidarność". W 1989 r. była członkiem Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie.
Jest odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997) i Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2011). W 2008 roku Julia Hartwig otrzymała order Legii Honorowej - najwyższe odznaczenie nadawane przez rząd francuski.
Jest laureatką m.in. Nagrody Literackiej im. Jurzykowskiego, Nagrody PEN Clubu, francuskiej Nagrody Fondation d'Hautvilliers Prix de Traduction, amerykańskiej Thornton Wilder Prize, austriackiej im. Georga Trakla, Nagrody Ministra Kultury za całokształt twórczości i Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury. Była wielokrotnie nominowana do nagrody literackiej Nike. Mieszka w Warszawie.(PAP)
agz/ hes/
