W Polsce jest ponad 5 tys. zawodowych kuratorów sądowych i ponad 30 tys. kuratorów społecznych - wolontariuszy. Po raz pierwszy urząd stałych opiekunów sądowych powołano w Polsce 90 lat temu - w lutym 1919 r., wraz z powołaniem sądów dla nieletnich.
Z okazji 90. rocznicy powołania tego urzędu w piątek odbyła się w Sejmie konferencja "90 lat kurateli sądowej w Polsce. Historia-teraźniejszość-przyszłość". Ponad 20 kuratorów odebrało podczas niej przyznane przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego medale za długoletnią służbę, a także medale ministra sprawiedliwości.
Wręczając odznaczenia, minister w kancelarii prezydenta Andrzej Duda powiedział, że służba kuratorska jest jedną z najstarszych w Polsce i niezwykle odpowiedzialną, bo kuratorzy często dzielą odpowiedzialność sędziego. "Choćby przy wydaniu zarządzenia tymczasowego o umieszczeniu dziecka poza domem rodzinnym to kurator ocenia, czy sytuacja, która występuje w domu rodzinnym, jest dla dziecka na tyle niebezpieczna, by ta trudna decyzja o odseparowaniu dziecka od jego najbliższej rodziny została podjęta" - powiedział.
Szef resortu sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski podkreślił z kolei, że kuratela sądowa na stałe wpisała się w polski system wymiaru sprawiedliwości, a służbę kuratorską wybierają osoby wrażliwe, gotowe do poświęceń i odważne. "Państwo najlepiej wiedzą, w jak trudnym środowisku przychodzi wam pracować, jak często niesiecie pomoc tym, którzy nie do końca chcą z niej skorzystać, i do środowisk, które na waszą pracę patrzą jeżeli nie wrogo, to z przymrużeniem oka" - powiedział Kwiatkowski zgromadzonym na konferencji kuratorom.
Przewodniczący sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka Ryszard Kalisz (Lewica) zaznaczył, że kuratorzy działają w imieniu państwa na rzecz powrotu skazanych do społeczeństwa. Jak dodał, nawet człowiek który popełnił przestępstwo, ma swoją godność i prawo do poprawy. "Kiedy skazani są warunkowo, przedterminowo zwolnieni lub kiedy mają zawieszone wykonanie kary pozbawienia wolności, to właśnie kontakt z kuratorem sądowym powoduje, że mogą przemyśleć, zmienić się albo po prostu zrozumieć, że dla każdego człowieka lepiej jest być w zgodzie z prawem" - powiedział.
Przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów Andrzej Martuszewicz, odznaczony w piątek srebrnym medalem Ministra Sprawiedliwości, zauważył, że na barkach kuratorów sądowych faktycznie spoczywa główny ciężar wykonywania i nadzorowania wszystkich sankcji i środków, które stanowią alternatywę dla izolacji i umieszczenia poza środowiskiem rodzinnym. Zwrócił też uwagę, że w innych krajach europejskich zadania te są wykonywane nie tylko przez znacznie liczniejszy personel, ale także przez wiele służb.
Za niezbędne uznał zwiększenie nakładów przeznaczanych na funkcjonowanie kurateli sądowej, m.in. na nowoczesny sprzęt i programy wspomagające pracę kuratorów. "Wydatki na kuratelę sądową wyniosły w 2007 r. niecałe 350 mln zł, co oznacza ok. 30 zł miesięcznie na prowadzenie jednej sprawy w postępowaniu wykonawczym. Dla porównania przybliżony miesięczny koszt dozoru w USA wynosi 287 dolarów, w Anglii 300 funtów, a w Danii 299 euro" - powiedział.
W jego ocenie konieczne są też zmiany w obowiązującym prawie, zgodne z zaleceniami Rady Europy. Jak powiedział, w szczególności dotyczą one opracowania norm i zasad polityki kadrowej i procedur naboru kadry kuratorskiej, jej przygotowania do zawodu i doskonalenia zawodowego, czy sformułowania jasnych zasad i procedur postępowania dla pracowników odpowiedzialnych za wykonywanie sankcji. Dodał, że niezbędne jest także powołanie na szczeblu Ministerstwa Sprawiedliwości odpowiedniej komórki organizacyjnej, zajmującej się zarządzaniem służbą kuratorską.
Obecnie kuratorzy realizują działania w obszarze dwóch specjalizacji - rodzinnej i dla dorosłych. Kuratorzy rodzinni zajmują się nieletnimi sprawcami czynów karalnych bądź zagrożonymi demoralizacją, prowadzą działania profilaktyczno-wychowawcze w rodzinach problemowych oraz wobec osób uzależnionych od alkoholu. Działaniom zespołów kuratorskiej służby sądowej wykonujących orzeczenia w sprawach karnych podlegają sprawcy przestępstw, wobec których zastosowane zostały kary alternatywne dla kary pozbawienia wolności.
W 2008 r. kuratorzy wykonywali zadania w ponad 656 tys. spraw, w tym w ok. 453 tys. spraw skazanych i w ok. 202 tys. spraw opiekuńczych, osób nieletnich oraz zobowiązanych do leczenia odwykowego. Na potrzeby sądów przeprowadzili też ponad 611 tys. wywiadów środowiskowych.(PAP)
mca/ itm/ gma/
