Tegoroczny noblista w dziedzinie medycyny i fizjologii, 85-letni brytyjski fizjolog Robert Geoffrey Edwards, opracował metodę, dzięki której 25 lipca 1978 r. na świat przyszło pierwsze "dziecko z probówki" - Louise Brown.
"Jego osiągnięcia umożliwiły leczenie niepłodności, schorzenia, które dotyczy dużej części ludzkości, ponad 10 proc. par na całym świecie" - napisali członkowie Komitetu Noblowskiego w uzasadnieniu swojej decyzji.
Już w latach 50. XX wieku Edwards miał wizję wykorzystania IVF - połączenia komórki jajowej i plemnika poza organizmem - jako metody leczenia niepłodności i rozpoczął systematyczne prace nad tym zagadnieniem. Inni naukowcy wykazali, że zapłodnienie pozaustrojowe jest możliwe w przypadku królików. Jednak komórki jajowe człowieka mają zupełnie inny cykl życiowy.
W toku badań Edwards i jego współpracownicy wyjaśnili proces dojrzewania ludzkich komórek jajowych i sposób, w jaki wpływają na niego różne czynniki. W roku 1969 udało się po raz pierwszy dokonać zapłodnienia ludzkich komórek jajowych w próbówce (a właściwie na szklanej płytce do hodowli komórek). Ale powstały zarodek dzielił się tylko raz i obumierał. Potrzebne były komórki jajowe, które dojrzały w jajniku - i bezpieczna dla przyszłej matki metoda ich pozyskiwania.
Z pomocą przyszedł ginekolog Patrick Steptoe, który dopomógł zespołowi Edwardsa przekształcić laboratoryjny eksperyment w kliniczną praktykę. Steptoe był jednym z pionierów laparoskopii - techniki pozwalającej dzięki wykorzystaniu instrumentów optycznych oglądać jajniki pacjentki i pobierać z nich komórki jajowe. Udało się też mierząc poziom hormonów ustalić najlepszy moment na zapłodnienie. Dzięki temu zarodki zaczęły osiągać stadium ośmiu komórek, pozwalające na wszczepienie do macicy.
Mimo obiecujących wyników, Medical Reseach Council odmówiło finansowania dalszych badań, naukowcy skorzystali więc z prywatnych dotacji. Jeszcze przed praktycznym zastosowaniem metoda stała się kontrowersyjna - niektórzy przywódcy religijni, etycy i naukowcy chcieli wstrzymania projektu.
Uwieńczeniem wysiłków Edwardsa i Steptoe były narodziny (poprzez cięcie cesarskie)25 lipca 1978 w szpitalu w Oldham General Hospital pierwszego "dziecka z probówki" - ważącej 2,608 kg Louise Brown. Rodzice - Lesley i John Brown - wcześniej przez dziewięć lat bezskutecznie starali się o dziecko. Eksperyment był na tyle kontrowersyjny, że o nietypowych narodzinach naukowcy nie poinformowali pism naukowych, lecz wysokonakładowy dziennik "Evening News". Wiadomość o "superdziecku" opublikowano na pierwszej stronie. Zaczęła się nowa era w medycynie.
Przez kolejne lata zespół Edwardsa i Steptoe pracując w założonej przez siebie Bourn Hall Clinic w Cambridge udoskonalał technikę in vitro. Specjaliści z całego świata przyjeżdżali tam na szkolenia. W roku 1986 liczba dzieci narodzonych dzięki zapłodnieniu in vitro dokonanemu w Bourn Hall przekroczyła 1000, co stanowiło połowę takich narodzin na całym świecie. W roku 1988 zmarł Steptoe, kierownik medyczny instytucji.
W sumie urodziło się dotąd około 4 milionów "dzieci z probówki". Wiele jest już dorosłych i ma własne dzieci - jak Louise Brown, na którejś ślubie w roku 2004 pojawił się Edwards. Choć w szkole dokuczano jej jako "dziecku z probówki", a ciągła ciekawość mediów była uciążliwa, w wywiadach mówiła, że nie miałaby nic przeciwko skorzystaniu z tej metody. Nie było to jednak konieczne - naturalnie poczęty syn Cameron urodził się 20 grudnia 2006.(PAP)
pmw/ agt/ tot/ jbr/
