Redakcja pisma "Science" tradycyjnie wytypowała 10 najważniejszych wydarzeń naukowych mijającego roku.
Za najważniejsze uznano wyniki rozpoczętych w roku 2007 badań HPTN052, w których wzięły udział 1753 heteroseksualne pary. Badania te udowodniły, że leki przeciwwirusowe mogą zapobiegać zakażeniu wirusem HIV równie skutecznie, co prezerwatywy - ograniczają ryzyko zakażenia o 96 proc. Zdaniem wielu ekspertów to prawdziwy przełom w walce z AIDS.
Pozostałe dziewięć wydarzeń roku 2011 to:
Zakończenie misji japońskiej sondy Hayabusa, która pobrała próbki z asteroidy Itokawa. Udało się odkryć, że wiatr słoneczny zabarwia powierzchnię asteroid, które mają taki sam skład jak pospolite meteoryty, lecz są od nich znacznie bardziej czerwone. Poważne problemy techniczne, z powodu których misja przedłużyła się o trzy lata i ich rozwiązanie dzięki akcji ratunkowej kontrolerów lotu same w sobie godne są epopei Homera.
Geny naszych przodków. W roku 2010 udało się odkryć, że Europejczycy i Azjaci odziedziczyli po neandertalczykach 2 do 6 proc. DNA zawartego w jądrze komórkowym. Teraz wykazano, że krzyżowanie się Homo sapiens z bardziej archaicznymi praludźmi miało miejsce wielokrotnie i w różnych populacjach. Archaicznym genom zawdzięczamy między innymi większą odporność na choroby. W roku 2011 odkryto także szczątki gatunku Australopitecus sediba sprzed dwóch milionów lat, który mógł być naszym przodkiem.
Fotosystem II. Poznanie struktury tego roślinnego białka przez Japończyków może ułatwić opracowanie nowych źródeł energii, bowiem Fotosystem II pozwala rozkładać wodę na wodór i tlen w procesie fotosyntezy. U wszystkich organizmów zdolnych do fotosyntezy występuje niemal takie same jądro katalityczne. Gdyby nie fotosynteza, jedynymi żywymi organizmami na Ziemi byłyby podmorskie ekosystemy wokół gorących źródeł.
Astronomiczne relikty przeszłości. Chmury wodoru podobne do tych, które występowały kilkaset milionów lat po Wielkim Wybuchu oraz gwiazda, która niemal nie zawiera metali są przykładami na istnienie spokojnych obszarów Wszechświata, które mimo upływu miliardów lat są takie, jak dawniej.
Mieszkańcy naszych jelit. Badania ludzkich bakterii jelitowych przeprowadzone u ochotników z różnych krajów wykazały, że niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia istnieją trzy typy bakteryjnej flory jelitowej, a każdy z nich inaczej wpływa na metabolizm i wytwarzanie witamin. Jak się wydaje, poszczególne "enterotypy" mają związek z dietą - na przykład wegetariańską czy bogatą w mięso.
Obiecująca szczepionka na malarię. Choć szczepionka RTS,S obniża ryzyko zachorowania na malarię tylko o połowę (co jest mizernym wynikiem z porównaniu z większością innych szczepionek), w przypadku malarii to ogromny postęp. Na razie nie wiadomo, na jak długo RTS,S uodparnia ani ile kosztuje.
Dziwne systemy planetarne. Odkrycia pozasłonecznych systemów planetarnych zmieniają nasze poglądy na to, co jest w ich przypadku możliwe. Na przykład wokół odległej o 2 tys. lat świetlnych gwiazdy Kepler 11 krąży sześć dużych planet, z których pięć jest do niej zbliżonych bardziej niż Merkury do Słońca. Nie wiadomo, jak się tam znalazły. Z kolei planeta HAT-P-6b krąży po orbicie w stronę przeciwstawną do kierunku obrotu macierzystej gwiazdy, a inna planeta - wokół dwóch gwiazd na raz. Znaleziono nawet swobodne planety, podążające przez Kosmos i niezwiązane z żadną gwiazdą.
Sztuczne zeolity. Syntetyczne odpowiedniki tych łatwo pochłaniających i oddających płyny minerałów mogą ułatwić zarówno oczyszczanie powietrza czy wody, jak i przetwarzanie ropy naftowej, produkcję proszków do prania czy żwirku dla kotów - dzięki niższej cenie i lepiej dobranym rozmiarom porów.
Warto się pozbyć starych komórek. Jak wykazały badania przeprowadzone na myszach, organizm, który po podaniu specyficznego leku oczyścił się ze starych komórek, nie żyje wprawdzie dłużej, ale ma się lepiej - na przykład mięśnie pozostają silne i mniejsze jest ryzyko postawania nowotworów. (PAP)
pmw/ ula/
