*W Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku otwarto w sobotę wystawę scenografii i kostiumów Franciszki Themerson (1907-88) do jednej z najsłynniejszych inscenizacji sztuki "Ubu Król" Alfreda Jarry'ego, której premiera odbyła się w Sztokholmie (Szwecja)
w 1964 r. *
Wystawa, która będzie czynna do połowy listopada otwarta została na zakończenie IV Transgranicznego Festiwalu Sztuk im. Stefana Themersona "SkArPa" w Płocku. Motywem przewodnim obecnej edycji był teatr oraz postać i twórczość Franciszki Themerson, żony Stefana, awangardowego prozaika i twórcy filmów eksperymentalnych.
Słynna inscenizacja sztuki "Ubu Król", do której Franciszka Themerson opracowała kostiumy i plansze sceniczne, odbyła się w 1964 r. w sztokholmskim Marionetteatern. Jej reżyserem był urodzony w 1931 r. w Gdańsku Michael Meschke, a muzykę napisał Krzysztof Penderecki. Spektakl został zarejestrowany, a film telewizyjny z tego wydarzenia zaprezentowano podczas otwarcia wystawy.
Za scenografię i kostiumy do "Ubu Króla" Franciszka Themerson otrzymała złoty medal na Triennale Scenografii Teatralnej w Nowym Sadzie (1966) oraz tytuł honorowego członka Union International de la Marionette za szczególne zasługi na polu teatru (1976).
Eksponaty, które prezentowane są na wystawie w Muzeum Żydów Mazowieckich na co dzień znajdują się w Musik-och Teatermuseet w Sztokholmie. Wystawa jest pierwszą taką prezentacją w Polsce.
"To wystawa bardzo wyjątkowa. Prezentowane są tu kostiumy i dekoracja ze spektaklu, który jest legendą. O zorganizowaniu takiej wystawy w Polsce myślano od wielu lat, ale udało się to dopiero w Płocku" - powiedziała podczas wernisażu Małgorzata Sady, znawczyni twórczości Themersonów. Dodała, że na wystawie prezentowane są kostiumy i scenografia, które według własnego pomysłu wykonała sama Franciszka Themerson.
Stefan Themersona (1910-88) to urodzony w Płocku awangardowy artysta, m.in. twórca teorii poezji semantycznej, który od 1937 r. przebywał za granicą, najpierw we Francji, a później w Wlk. Brytanii, gdzie zmarł. Jego żona, Franciszka (1907-88), absolwentka warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, kierowała m.in. założonym wraz z mężem w Londynie wydawnictwem Gaberbocchus Press, ilustrowała książki i tworzyła scenografie teatralne. Themersonowie wydali pierwsze angielskie tłumaczenie "Ubu Króla" z rysunkami Franciszki.
Obecny na wernisażu Michael Meschke powiedział, że jego inscenizacja "Ubu Króla" z kostiumami i scenografią Franciszki Themerson była wystawiana od 1964 r. do lat 90. XX wieku w 37 miastach w Europie, Azji i Ameryce Płd. Ostatni spektakl odbył się w Manili, stolicy Filipin. Meschke przyznał, że muzykę do jego inscenizacji napisał "dosyć niespodziewanie wielki polski kompozytor Krzysztof Penderecki".
"Byłem akurat w Krakowie i po jednym z przedstawień, gdy padał deszcz pewien uprzejmy człowiek użyczył mi parasola. Odprowadził mnie do hotelu. Po drodze rozmawialiśmy o sztuce, o tym co robimy. Ja powiedziałem, że przygotowuję spektakl +Ubu Króla+, a on, że jest muzykiem i że zawsze chciał napisać muzykę do tej sztuki. Przedstawiliśmy się sobie. Okazało się, że był to Krzysztof Penderecki. Miesiąc później otrzymałem od niego pocztą taśmę z nagraniem" - powiedział Meschke.
W tym roku przypada 25. rocznica śmierci Stefana i Franciszki Themersonów. W Płocku rok 2013 obchodzony jest jako Rok Stefana Themersona. W piątek otwarto tam ulicę noszącą imię obojga artystów. Ulica znajduje się w pobliżu Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Jagiełły - na początku XX wieku było to gimnazjum, do którego uczęszczał Stefan Themerson.
Spadkobierczyni Themersonów - Jasia Reichardt, opiekunka ich londyńskiego archiwum, przekazała w darze dla Płocka pamiątki po artystach. Jest to kolekcja książek, rysunków, fotografii, a także katalogów wystaw oraz fragmentów filmów. Wśród pamiątek ofiarowanych miastu są też płaszcz Stefana Themersona, jego parasol, laska, koszula do smokingu i kapelusz. Cała kolekcja ma znaleźć się na stałej ekspozycji poświęconej twórczości Themersonów. (PAP)
mb/ ala/
