Wybitny konstytucjonalista prof. Janusz Trzciński odebrał w piątek tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a uznawany za największego znawcę życia i dzieł patrona uczelni prof. Owen Gingerich otrzymał wyróżnienie "Convallaria Copernicana".
Obaj uczeni zostali uhonorowani podczas święta UMK, obchodzonego co roku w rocznicę urodzin Kopernika (1473-1543). W tym roku obchody łączą się z 65-leciem powołania uczelni.
Prof. Trzciński ma 67 lat. Honorowy doktorat otrzymał za wkład w reformowanie ustroju w Polsce oraz jego zasługi dla przemian demokratycznych w kraju i utrwalanie idei demokratycznego państwa prawa.
Uczony zajmuje jest specjalistą z zakresu prawa konstytucyjnego, zajmuje się m.in. źródłami prawa i procesem jego tworzenia. Był członkiem zespołu opracowującego ustrój sądownictwa administracyjnego w Polsce, jest autorem podstawowych komentarzy do ustaw o Trybunale Konstytucyjnym. Zasiadał także w Konwencie na rzecz Przyszłości Europy, który opracowywał projekt Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej.
Przewodniczył Komisji Prac Ustawodawczych Sejmu X kadencji, w latach 1993-2001 był wiceprezesem Trybunału Konstytucyjnego, a następnie przewodniczącym Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów. Od 2004 r. jest prezesem Naczelnego Sądu Administracyjnego, a od czterech lat przewodniczy Stowarzyszeniu Rad Stanu i Najwyższych Sądów Administracyjnych UE.
Gingerich ma 79 lat. Jego pasją stał się Mikołaj Kopernik i historia heliocentryzmu. Dotarł do wszystkich istniejących wydań kopernikańskiego dzieła "De revolutionibus...", przez 30 lat badając ich historię i zapiski na marginesach.
W 2002 r. wydał monumentalną monografię "An Annotated Census of Copernicus?". Uważa się, że dotąd tylko pierwsze wydanie dzieł Williama Szekspira i Biblia Gutenberga doczekały się tak obszernego opisu i analizy. Po polsku z jego prac ukazały się m.in. "Książka, której nikt nie przeczytał" i biografia Kopernika "Gdy Ziemia stała się planetą".
Gingericha łączą bliskie związki z Polską. Po raz pierwszy przyjechał tu w 1946 r. z transportem ONZ ds. Pomocy i Odbudowy UNRA, był aktywnym organizatorem obchodów 500. rocznicy urodzin Kopernika w 1973 r. Pomógł też odzyskać skradziony z wrocławskiej biblioteki uniwersyteckiej egzemplarz rozprawy Kopernika "De lateribus". Wielokrotnie był gościem toruńskiej uczelni.
Jako astronom Gingerich zajmował się m.in. modelami atmosfer gwiazdowych, szczególnie Słońca. Jego wykład "Astronomiczny punkt widzenia" prowadzony był na Harvardzie przez 36 lat, co jest rekordem tej uczelni. Jego imieniem nazwana została jedna z planetoid. W 2008 r. został doktorem h.c. Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Wyróżnienie "Convallaria Copernicana" (Konwalia Kopernikańska) jest przyznawane przez senat uczelni za wybitny wkład do nauki lub szczególne zasługi dla rozwoju UMK. Nazwa wyróżnienia wzięła się od konwalii, z którą Kopernik występuje na kliku portretach.
Okolicznościowe listy za okazji święta UMK do społeczności uczelni i gratulacje dla wyróżnionych uczonych skierowali prezydent Lech Kaczyński i premier Donald Tusk, których reprezentowali odpowiednio podsekretarz stanu Andrzej Duda i minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbara Kudrycka.
Minister Kudrycka w przemówieniu podkreśliła, że "uniwersytet jest przede wszystkim ideą, która niesie godność i dostojeństwo, o jakich inne instytucje mogą tylko marzyć".
"Mam pełną świadomość, że gdy tworzono Uniwersytet Mikołaja Kopernika ta idea wspólnoty była wyjątkowo żywa, ale wierzę, że ta idea jest w sercach i duszach wielu uczonych i studentów. (...) Jestem przekonana, że taką odwagę, jaką cechował się wielki uczony Kopernik, mają w swoich sercach uczeni i studenci tego szlachetnego uniwersytetu" - mówiła minister.
Gośćmi uczelnianych uroczystości byli uczeni z kraju i z zagranicy, m.in. rektorzy uniwersytetów w Getyndze, Omsku, Rostoku i Wilnie.
Pomysł powstania uniwersytetu imienia Kopernika w Toruniu zrodził się już przed wojną. Do idei zaledwie kilka dni po wyzwoleniu miasta spod niemieckiej wrócił okupacji dr Henryk Świątkowski, który był delegatem rządu, a później wojewodą pomorskim. Sprawa zyskała szerokie poparcie społeczne.
Uniwersytet formalnie został powołany dekretem Rady Ministrów 24 sierpnia 1945 r., który 11 września zatwierdziła Krajowa Rada Narodowa. W budowę uczelni włączyli się repatriowani profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Pierwsze wykłady przeprowadzono 3 października 1945 r., a uroczysta inauguracja roku akademickiego odbyła się 5 stycznia 1946 r. (PAP)
rau/ olz/ ls/ gma/
