Helena Wolińska, stalinowski prokurator wojskowy, mówi, że podejmowane przez IPN nowe starania o jej ekstradycję z Wielkiej Brytanii do Polski na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania "nic jej nie obchodzą" i określa je jako "kretyńską sprawę".
Mieszkająca w Oxfordzie Wolińska jest podejrzana w Polsce o bezprawne aresztowanie 24 osób w latach 50., w tym gen. AK Augusta Fieldorfa "Nila", ofiary "sądowego mordu".
88-letnia Wolińska, która jest wdową po niedawno zmarłym prof. Włodzimierzu Brusie, powiedziała PAP: "Mnie w tej chwili ta sprawa nic, a nic nie obchodzi. Jestem o 5 minut od grobu i miałabym się tym przejmować?". "Straciłam najbliższego mi człowieka, to mam myśleć o tak kretyńskiej sprawie?" - dodał. "Jeśli prokuratorzy w Polsce nie mają niczego innego do roboty, to niech rozkręcają tę sprawę" - oświadczyła.
Pion śledczy IPN zapowiada, że wkrótce wystąpi o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA) wobec Wolińskiej.
Podstawą takiego wniosku byłby nakaz aresztowania wobec Wolińskiej wydany przez Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie w 1998 r. ENA obowiązuje w Polsce i w UE od 2004 r. Na jego podstawie Brytyjczycy wydali ostatnio prokuraturze w Tarnobrzegu Zygmunta N., głównego podejrzanego w sprawie Laboratorium Frakcjonowania Osocza (LFO).
Angielski prawnik Paul Lasok powiedział PAP, że "złożenie nowego wniosku w oparciu o inną procedurę w tej samej sprawie jest dopuszczalne prawnie", ale trudno przesądzać jak władze brytyjskie ustosunkowałyby się do nowego wniosku o ekstradycję Wolińskiej w oparciu o ENA.
Zwraca on wagę, iż sprawa nie ma precedensu, ponieważ dotyczy domniemanej zbrodni sprzed ponad 50 lat w stosunku do osoby w bardzo podeszłym wieku z obywatelstwem brytyjskim. Gdyby więc Brytyjczycy mieli się zgodzić na jej wydanie, to musieliby być przeświadczeni o tym, iż rozumie ona, o co jest oskarżana i może się bronić. "Z pewnością nie jest to typowa sprawa podlegająca rozpatrzeniu w trybie ENA" - podkreśla Lasok.
19 września Sąd Najwyższy pozostawił bez rozpoznania zażalenie IPN na decyzję wojskowego sądu, który w lipcu nie uwzględnił wniosku IPN o nowy nakaz aresztowania. Według SN, wydanie kolejnego nakazu byłoby niedopuszczalne prawnie. Prokurator IPN Marek Klimczak tłumaczył, że IPN chodziło tylko o aktualizację zarzutów wobec Wolińskiej (które od nakazu aresztu z 1998 r. rozszerzono). Zapowiedział, że IPN wystąpi do WSO o wydanie ENA wobec Wolińskiej "bezzwłocznie".
Od 1999 r. Polska stara się o ekstradycję Wolińskiej. Pierwszy taki wniosek wysłano w 1999 r., a ponowiono go w 2001 r. W 1998 r. WSO wydał nakaz aresztowania Wolińskiej, bo nie zgłaszała się ona na przesłuchanie w Polsce.
W czerwcu 2006 r. brytyjskie Home Office uznało, że wszczęcie postępowania ekstradycyjnego "nie byłoby właściwe", powołując się na "przesłanki natury humanitarnej - wiek Wolińskiej, stan jej zdrowia i okoliczności osobiste".
Wniosek o wydanie w trybie ENA rozpatrywałby brytyjski sąd. ENA, wprowadzony do polskiego prawa w 2004 r., jest instytucją prawa europejskiego, stosowaną - w miejsce ekstradycji - jako sprawniejsza metoda przekazywania przez państwa UE obywateli tych państw, podejrzanych o przestępstwa.
W 2006 r. MON zawiesiło wypłatę Wolińskiej 1,5 tys. zł wojskowej emerytury - ustalono, że od początku brakowało jej do tego odpowiedniej wysługi lat. Wolińska, której w razie procesu w Polsce groziłoby do 10 lat więzienia, twierdzi, że jest niewinna, zaś jej sprawa ma charakter polityczny i antysemicki.
W czasie II wojny światowej Wolińska uciekła z warszawskiego getta. Kierowała biurem Sztabu Głównego Armii Ludowej. Po wojnie pracowała w Komendzie Głównej MO, potem - w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej. Po 1956 r. pracowała w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR, skąd zwolniono ją w 1968 r. w wyniku czystek antysemickich. Wkrótce potem wyjechała z Polski. Na początku lat 70. osiadła w Wlk. Brytanii, gdzie otrzymała obywatelstwo. (PAP)
asw/ sta/ malk/ mhr/
