Raporty, listy, notatki i szyfrogramy autorstwa pracowników polskich służb zagranicznych znalazły się w dwóch kolejnych tomach polskich dokumentów dyplomatycznych z lat 1936 i 1959, wydanych przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
W cyklu wydawanym od 2005 roku opublikowano już 15 tomów zawierających korespondencję polskich służb dyplomatycznych z władzami w kraju. W tomie z roku 1936 znalazły się głównie dokumenty znajdujące się obecnie w Archiwum Akt Nowych. Są wśród nich telegramy, telefonogramy, sprawozdania i protokoły autorstwa polskich ambasadorów, konsulów i pracowników placówek dyplomatycznych oraz sekretarzy stanu i szefów Ministerstwa Spraw ZagranicznychSpraw Zagranicznych. Przekazują one przede wszystkim informacje o odbytych rozmowach, wizytach i konferencjach z przedstawicielami władz i instytucji innych krajów.
"Jednym z głównych wydarzeń dyplomacji roku 1936 była zapewne wizyta gen. Edwarda Rydza-Śmigłego we Francji, podczas której wynegocjowano m.in. pożyczkę na dozbrojenie polskiej armii. Jej celem miało być także zacieśnienie sojuszu z Paryżem, nie udało się go jednak do końca osiągnąć. Inną istotną kwestię poruszaną w ówczesnych dokumentach była polityka równowagi, jaką Polska starała się zachować pomiędzy państwami Europy Zachodniej a Niemcami, wojna domowa w Hiszpanii oraz status Wolnego Miasta Gdańska. Z kwestii nieco egzotycznych można wymienić także rozważania dyplomatów, czy Polska powinna już zacząć wysuwać postulaty kolonialne w stosunku do zachodnich partnerów" - opowiadał podczas czwartkowego spotkania na temat publikacji redaktor tomu Stanisław Żerko.
Drugi z wydanych tomów z roku 1959 zawiera znajdujące się głównie w Archiwum Akt Nowych i archiwum MSZ pisma, okólniki, wyciągi z korespondencji, sprawozdania i opinie. "Tu kluczowymi wydarzeniami, którym poświęcano wiele miejsca w pismach, była wizyta Nikity Chruszczowa, starania o udział Polski w konferencji w Genewie poświęconej tematyce niemieckiej oraz przyznanie naszemu krajowi miejsc w Radzie Społeczno-Gospodarczej i Radzie Bezpieczeństwa ONZ. O ile starania o udział w tej pierwszej zostały uwieńczone sukcesem, o tyle zabiegi o miejsce niestałego członka Rady Bezpieczeństwa udały się dopiero, kiedy podzieliliśmy się nim niejako z również aspirującą Turcją. Z kwestii nieco humorystycznych w tomie znalazła się także korespondencja poświęcona polskiemu szyfrantowi z placówki z Reykjaviku, który zapadł na manię prześladowczą i zasypywał centralę informacjami o obcych agentach" - mówił redaktor tomu dokumentów z roku 1959, Piotr Długołęcki.
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych przygotowuje już kolejne tomy polskich dokumentów dyplomatycznych. Jeszcze w tym roku mają się ukazać wydawnictwa poświęcone latom 1932 i 1958.
Wydawany przez PISM cykl obejmuje dokumenty dyplomatyczne z lat 1918-1989. Każdorazowo ukazują się dwa tomy dokumentów - jeden z okresu międzywojennego, a drugi - z czasu PRL.(PAP)
akn/ hes/
