Bankowość spółdzielcza w Polsce. Rząd przyjął projekt zmian

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów.

Zaproponowano rozwiązania, które umożliwią dostosowanie polskiego prawa do rozporządzenia unijnego w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (rozporządzenie CRR). Zmiany mają dotyczyć przede wszystkim sposobu traktowania funduszy własnych przez banki spółdzielcze oraz stworzenia ram prawnych do powołania systemu ochrony instytucjonalnej przez banki spółdzielcze i zrzeszające.

Banki spółdzielcze będą miały możliwość zaliczenia udziałów członkowskich, czyli funduszu udziałowego do tzw. kapitału CET I (Common Equity Tier I), tj. kapitału podstawowego. Warunkiem wykonania tej operacji jest przyznanie bankom spółdzielczym prawa do odmowy lub ograniczenia zwrotu wpłat dokonanych na wypowiedziane udziały członkowskie. Kapitał Tier I jest wymagany do pokrycia ryzyka podejmowanego przez bank. Banki, które nie zdecydują się na to rozwiązanie, będą musiały uzupełnić ewentualne niedobory kapitału podstawowego Tier I w inny sposób.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, banki spółdzielcze i zrzeszające będą mogły stworzyć na podstawie umowy system ochrony instytucjonalnej (Institutional Protection Scheme - IPS). Skorzystanie z tej możliwości będzie dobrowolne.

Stworzenie takiego systemu jest odpowiedzią na możliwość powołania grupy płynnościowej, o której mowa w rozporządzeniu CRR. Podstawowym celem IPS jest zapewnienie płynności i wypłacalności każdemu z jego uczestników w celu osiągnięcia większego bezpieczeństwa.

W projekcie nowelizacji ustawy wskazano, że system musi być zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego i nadzorowany przez KNF. Pozostałe podstawowe warunki, jakie musi spełnić system IPS, to m.in. powołanie funduszu pomocowego, który zapewni wsparcie jego uczestnikom w razie problemów z wypłacalnością, czyli wzajemne gwarantowanie zobowiązań. W praktyce oznacza to udzielanie pomocy bankom w formie pożyczek, gwarancji, poręczeń lub innych podobnych form finansowania.

Fundusz pomocowy będzie tworzony przede wszystkim z wpłat jego uczestników, wnoszonych w wysokości i na zasadach określonych w umowie. System IPS musi też spełnić warunek podejmowania działań przeciwdziałających zagrożeniom upadłości jego uczestników i zorganizowania mechanizmu monitorowania zagrożeń.

Przyjęto, że na sfinansowanie wydatków związanych z tworzeniem lub przystąpieniem do systemu ochrony instytucjonalnej banki spółdzielcze i zrzeszające będą mogły otrzymać pożyczki z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, ze środków zgromadzonych w funduszu restrukturyzacji banków spółdzielczych.

Projekt noweli ustawy przewiduje także, że banki spółdzielcze, mające fundusze własne większe lub równe 5 mln euro i spełniające pozostałe wymogi ostrożnościowe – będą mogły wypowiedzieć umowę zrzeszenia i nie będą musiały zawrzeć takiej umowy z innym bankiem zrzeszającym. Bank spółdzielczy, który zdecyduje się wyjść z zrzeszenia powinien wystąpić do Komisji Nadzoru Finansowego o zgodę na prowadzenie działalności poza zrzeszeniem. Obecne prawo uniemożliwia bankowi spółdzielczemu wystąpienie z zrzeszenia.

Jednocześnie projekt noweli przewiduje możliwość kontynuowania świadczenia usług przez bank zrzeszający – po wypowiedzeniu umowy zrzeszenia przez bank spółdzielczy. Usługi te mają być świadczone, za określoną w odrębnej umowie odpłatnością, przez co najmniej 24 miesiące (od dnia rozwiązania umowy zrzeszenia), ale nie dłużej niż do dnia zawarcia przez bank spółdzielczy umowy z innym bankiem zrzeszającym. Rozwiązanie to zapewni ciągłość świadczenia usług.

• wzmocnienia bazy kapitałowej banków spółdzielczych;
• zwiększenia bezpieczeństwa uczestników systemu ochrony instytucjonalnej, a tym samym bezpieczeństwa zgromadzonych depozytów;
• zaklasyfikowania lokat banków spółdzielczych w bankach zrzeszających do aktywów płynnych;
• zaliczenia przyjętych przez banki zrzeszające środków od banków spółdzielczych jako stabilnych źródeł finansowania aktywów. Nowe regulacje mają wejść w życie po 30 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem przepisów, które powinny obowiązywać po 3 miesiącach od dnia publikacji.