Jak zacząć oszczędzać na emeryturę już teraz?

Wydawać by się mogło, że odkładane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składki emerytalno-rentowe są tak wysokie, że przyszła emerytura będzie zapewniała nam odpowiedni poziom życia. Niestety, tak najpewniej nie będzie, czego jest świadoma większość z nas. "Barometr Polskiego Rynku Pracy" wykonany przez Personnel Service z 2023 roku wskazuje, że aż 77 proc. Polaków boi się, że przyszła emerytura nie pozwoli na godne życie. Z kolei 55 proc. wyraża opinię, że będzie pracowało jeszcze po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Witold Orłowski, ekonomista, Rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula powiedział, że "emerytury będą spadać z obecnych ponad 40 proc. ostatniej płacy do 30 proc. A za 15-20 lat to będzie jeszcze mniej – nawet 25 proc. płacy, czyli poziom, który generalnie określa się mianem głodowego". 

To wszystko sprawia, że zarabiający dzisiaj np. 4000 zł za 20 lat, kiedy przejdą na emeryturę, mogą dostać zaledwie 1000 zł świadczenia. To alarmujące, że kurczy się liczba osób w wieku produkcyjnym, a rośnie w wieku poprodukcyjnym, które pobierają emerytury. Wkrótce nie będzie miał kto pracować na to, by ZUS mógł wypłacać należne świadczenia.

W perspektywie czasu oszczędzanie na emeryturę w trakcie pracy zawodowej, niezależnie względem odprowadzania należnych składek do ZUS, stanie się nie tylko pożądanym zjawiskiem, ale i koniecznością. Jeśli nie będziemy mieć odłożonych pieniędzy na przyszłość, emerytura z pewnością nie wystarczy na pokrycie kosztów życia. 

Im wcześniej zaczniemy oszczędzać na emeryturę, tym lepiej. Jak oszczędzać na emeryturę? Czy odkładać pieniądze do przysłowiowej skarpety, czy lepiej skorzystać z licznych programów i narzędzi pozwalających na gromadzenie oszczędności?

Ile pieniędzy będziesz potrzebować, kiedy przestaniesz już pracować? To zależy od tego, do jakiej stopy życiowej przywykniesz, czy chcesz zaoszczędzić minimum pieniędzy, by mieć za co opłacić rachunki czy zakupy, czy też zamierzasz zapewnić sobie na emeryturze komfort życia pełnego pasji i podróży.

Pojawia się uzasadnione pytanie: ile oszczędzać w celach przyszłej emerytury? Zależy to od kilku ważnych kwestii:

• Wieku – ile masz jeszcze czasu do osiągnięcia wieku emerytalnego? Powszechny wiek emerytalny w przypadku kobiet wynosi w Polsce 60 lat, a mężczyzn – 65 lat. Im więcej lat pozostało Ci do momentu otrzymywania świadczenia, tym większe możliwości odłożenia dużej kwoty, nawet małymi krokami.
• Jak długo przewidujesz korzystać ze zgromadzonych oszczędności na emeryturze? Nikt oczywiście nie jest w stanie określić, jak długo będzie żył na emeryturze – 10, 20, a może i 40 lat. Racjonalne jest zakładanie, że Twoja jesień życia potrwa około 15-25 lat.
• Jaka miesięczna kwota będzie satysfakcjonująca na emeryturze?

Nie ma możliwości wskazania konkretnej kwoty, jaką powinieneś oszczędzać miesięcznie na przyszłą emeryturę. Nie jesteśmy w stanie wskazać też, jak będą kształtowały się przyszłe koszty życia, dlatego nie wiadomo, ile realnie pieniędzy będziesz potrzebować. 

Szacuje się, że powinno się odkładać na emeryturę około 10-20 proc. swojej pensji. Mniejsze widełki obowiązują, jeśli do osiągnięcia wieku emerytalnego masz jeszcze na przykład 30-40 lat, a większe, jeśli emerytura jest kwestią kilkunastu czy kilku lat. Badanie Schroders Global Investor Study (GIS) 2020 wykazało, że inwestorzy oszczędzają średnio 15,2 proc. swoich dochodów specjalnie na czas emerytury. Według GIS połowa biorących udział w ich badaniu zgodziła się co do tego, że wypłacana przez państwo emerytura z pewnością okaże się niewystarczająca, by utrzymać się z tych środków. 

Przy oszczędzaniu na przyszłość załóż sobie pewne cele – co chcesz robić na emeryturze, jaką część świadczenia i swoich oszczędności chcesz przeznaczyć na zdrowie, konsumpcję, mieszkanie, a ile na przyjemności. 

Polski system emerytalny składa się z trzech filarów:

• I filar – świadczenia z tytułu emerytur wypłaca w Polsce Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, a emerytura przyznawana jest na wniosek lub z urzędu; to obowiązkowy filar polskiego systemu emerytalnego.
• II filar – również obowiązkowy, obejmujący OFE – Otwarte Fundusze Emerytalne, do których odprowadzane są składki z wynagrodzenia pracowniczego.
• III filar – nieobowiązkowy, który obejmuje różne narzędzia i sposoby oszczędzania na emeryturę w Polsce.

Największe korzyści daje oszczędzanie samodzielnie w nieobowiązkowym III filarze systemu emerytalnego. W ramach III filaru wymienić można:

• IKE – Indywidualne Konta Emerytalne,
• IKZE – Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego,
• PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe,
• PPE – Pracownicze Plany Emerytalne. 

Dzięki oszczędzaniu na kontach emerytalnych i poprzez uczestnictwo w programach kapitałowych czy emerytalnych można oszczędzać na przyszłość i uzyskiwać pewne korzyści, np. podatkowe. 

Pora wybrać odpowiednie narzędzia służące do inwestowania i gromadzenia kapitału na przyszłą emeryturę. Wybór może być dokonany przez Ciebie spośród propozycji w III filarze, ale możesz równie dobrze zdecydować się na niezależne inwestowanie. Gdzie oszczędzać na emeryturę? Na to pytanie można odpowiedzieć dopiero po poznaniu wszystkich istniejących opcji. Do narzędzi inwestowania z myślą o przyszłej emeryturze zaliczyć można:

• PPK i PPE – w obu przypadkach mamy do czynienia z programami oszczędzania. PPK to Pracownicze Plany Kapitałowe, zaś PPE – Pracownicze Plany Emerytalne. Zapewniają one dodatkowe wsparcie finansowe dla osób przechodzących na emeryturę. PPK to opracowany przez rząd system oszczędzania, do którego z wynagrodzenia pracownika odprowadzane są składki, przekazywane na specjalny rachunek otwarty w wybranej instytucji. Kwota składki w ramach wpłaty pracownika wynosi 2 proc., ale i pracodawca się do tego dokłada – odprowadza 1,5 proc. wynagrodzenia brutto. Ponadto rząd przyznaje 250 zł premii powitalnej oraz 240 zł premii co roku. PPK pozwalają oszczędzać pieniądze do osiągnięcia 60. roku życia. Pracodawca może prowadzić dla pracowników również PPE (dobrowolnie), a środki odkładają w tym systemie pracownicy zatrudnieni na podstawie umów o pracę do 70. roku życia. Podstawową składkę opłaca wówczas pracodawca i nie może ona przekraczać 7 proc. wynagrodzenia pracownika. Pracownicy mogą, ale nie muszą się do tego dokładać. 
• IKE lub IKZE – to indywidualne konta emerytalne pozwalające na oszczędzanie pieniędzy na emeryturę. IKZE umożliwia inwestowanie gromadzonych oszczędności. Środki zgromadzone na takim koncie podlegają dziedziczeniu. Można je wypłacić jednorazowo w momencie osiągnięcia odpowiedniego wieku (65 lat) lub wielokrotnie, w formie regularnych, np. comiesięcznych wpłat. Dodatkową zachętą do oszczędzania na IKZE jest ulga podatkowa, dająca możliwość odliczenia wpłat według obowiązującego limitu od podstawy opodatkowania. Wystarczy kilka wpłat przez minimum 5 lat, by mieć gwarancję wypłaty świadczenia po 65. roku życia. W przypadku IKE zachętą do oszczędzania jest to, że środki zgromadzone na koncie są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych, o ile zostaną spełnione warunki. 
• Prywatne ubezpieczenie na życie – indywidualnie lub grupowo można ubezpieczyć się na życie i dożycie. Dobrym pomysłem są ubezpieczenia długoterminowe, gdzie pieniądze z odprowadzanych składek wypłacane są po wygaśnięciu podpisanej umowy albo po ukończeniu przez daną osobę ubezpieczoną ustalonego progu wiekowego, np. 65 lat. Jeśli w okresie trwania takiej polisy ubezpieczony umrze, odszkodowanie w wysokości sumy gwarancyjnej otrzymają jego bliscy. 

Gromadzenie prywatnie środków na emeryturę gwarantuje stabilność finansową i lepszą jakość życia w przyszłości. Nie wiadomo, jak za 20-30 lat będzie wyglądał polski system emerytalny, dlatego lepiej zadbać o swoje finanse na starość już teraz, kiedy jest się jeszcze aktywnym zawodowo. 

Zdarza się, że zbyt późno pomyślimy o oszczędzaniu na emeryturę. Co wtedy? Jak poradzić sobie przy minimalnym świadczeniu? Warto znaleźć sposób na zwiększenie swojego dochodu i znaleźć dodatkowe zajęcie, które dostarczy środków uzupełniających budżet domowy. 

Podjęcie pracy już na emeryturze pozwoli na podwyższenie świadczenia w przyszłości, pod warunkiem, że zatrudnienie będzie legalnie, na podstawie umowy o pracę, od której będą odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Jednocześnie przy dorabianiu na emeryturze masz dodatkowe źródło dochodów, poprawiające Twoją sytuację finansową.

Przepisy wskazują, że emeryt spełniający określone warunki, który pracuje przy pobieraniu świadczenia, ma prawo ubiegać się o jego ponowne przeliczenie. Musi jednak złożyć wniosek o doliczenie stażu z tytułu wypracowania nowego okresu do ZUS. 

W całej Polsce funkcjonują profesjonalni doradcy emerytalni, tak w ramach ZUS, jak i prywatnie. Pomoc z ich strony pozwala na zaplanowanie oszczędzania na emeryturę oraz uświadomi, jak można lepiej zarządzać swoimi pieniędzmi, by na starość nie musieć doświadczać ubóstwa.