Kiedy złożyć wniosek o emeryturę w ZUS?

Warunkiem złożenia wniosku o emeryturę w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jest przede wszystkim osiągnięcie wieku emerytalnego. W Polsce dla kobiet wynosi on 60 lat, natomiast dla mężczyzn 65 lat. Aby uzyskać prawo do emerytury, konieczne jest również osiągnięcie odpowiedniego stażu pracy. Dla kobiet będzie to 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat. 

Do wyliczenia stażu pracy zaliczany jest zarówno okres składkowy, jak i nieskładkowy. Oznacza to, że w okres ten wlicza się m.in.:

• czas spędzony na służbie wojskowej, urlopie macierzyńskim i wychowawczym,
• okres przepracowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej,
• czas pobierania zasiłku chorobowego, powypadkowego i rehabilitacyjnego,
• liczba dni wykorzystanych w ramach bezpłatnego urlopu.

Ponadto dyplom ukończenia uczelni wyższej (niezależnie od uzyskanego tytułu) gwarantuje doliczenie 8 lat do stażu pracy.

Osoby, które urodziły się w latach 1949 i 1968 oraz pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą liczyć na wcześniejszą emeryturę pod warunkiem spełnienia poniższych warunków:

• osiągnięcie wieku emerytalnego, który jest zależny od rodzaju wykonywanej pracy i płci (np. 15 lat zatrudnienia na kolei, dla kobiet w wieku 55 lat i mężczyzn w wieku 60 lat; co najmniej 15 lat działalności twórczej; co najmniej 15 lat zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli dla kobiet w wieku 55 lat i mężczyzn w wieku 60 lat),
• posiadanie dokumentów dokumentujących okresy składkowe i nieskładowe wynoszące 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
• posiadanie udokumentowanego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
• osoby te nie mogą być członkami otwartego funduszu emerytalnego OFE lub też za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych złożą wniosek o przekazanie zgromadzonych środków na rzecz budżetu państwa. 

Do prac w szczególnych warunkach dodatkowo zalicza się prace w:

• górnictwie i energetyce,
• w transporcie i łączności,
• w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym,
• w służbie zdrowie i opiece społecznej,
• w zakładach chemicznych,
• w hutnictwie i przemyśle metalowym,
• w przemyśle drzewnym i papierniczym,
• w przemyśle poligraficznym,
• portach morskich,
• hutnictwie,
• przy przetwórstwie azbestu, produkcji ołowiu i kadmu.

Z kolei za prace wykonywane w szczególnych charakterze uważa się:

• pracowników organów kontroli państwowej i administracji celnej,
• osoby wykonujące działalność twórczą lub artystyczną,
• dziennikarzy objętych układem zbiorowym pracy dziennikarzy,
• nauczycieli wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wymienionych w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku. - Karta Nauczyciela,
• żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli nie spełniają warunków lub utracili prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób,
• pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej.

Świadczenie emerytalne wyliczane jest poprzez podzielenie podstawy obliczenia emerytury, czyli uzbieranego kapitału poprzez średnie dalsze trwanie życia. Na wysokość emerytury natomiast składa się zwaloryzowany kapitał początkowy, zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne oraz zwaloryzowane składki znajdujące się na subkoncie w ZUS w przypadku członków OFE.

Warto jednak wiedzieć, że do obliczenia wcześniejszej emerytury nie uwzględnia się środków zapisanych na subkoncie. Wobec tego jej wysokość będzie niższa niż normalnego świadczenia emerytalnego. 

Aby uzyskać emeryturę, w pierwszej kolejności należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych następujące formularze: wniosek EMP oraz informacje ERP-6. Należy też dołączyć do nich dokumenty potwierdzające przebyty czas zatrudnienia, wysokość wynagrodzeń oraz informacje o okresach składkowych i nieskładowych.

W przypadku emerytury wcześniejszej z kolei trzeba dodatkowo dołączyć dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Następnie wniosek może zostać złożony w formie pisemnej i dostarczony listownie lub osobiście. Kolejną możliwością jest także przesłanie wniosku drogą elektroniczną przy pomocy Platformy Usług Elektronicznych PUE.

Dokumenty o uzyskanie emerytury należy złożyć do ZUS-u nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania świadczenia lub zamierzonym terminem przejścia na emeryturę. Należy jednak wiedzieć, że data złożenia wniosku ma także znaczenie dla wysokości otrzymanego świadczenia. 

Na wysokość świadczenia wpływ ma średnie dalsze trwanie życia określane na podstawie komunikatu prezesa GUS-u w formie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn w Polsce. Zgodnie z nią, jeżeli zmniejsza się długość życia w Polsce, wówczas zwiększają się świadczenia emerytalne. Tablica publikowana jest co roku i dla osób, które złożą wniosek po 1 kwietnia, obowiązywać będzie ich zaktualizowana wersja.

Ponadto 1 czerwca każdego roku dokonywana jest waloryzacja składek zapisanych na koncie ZUS. Jeżeli zatem wniosek o emeryturę zostanie złożony w lipcu, wnioskodawcę obejmie nie tylko waloryzacja roczna, ale również waloryzacja za I kwartał. W związku z tym, składając wniosek w drugiej połowie roku, można liczyć na wyższą emeryturę. 

Pobieranie świadczenia emerytalnego nie oznacza, że emeryt nie ma prawa do podjęcia dalszej pracy zarobkowej. Wynagrodzenie uzyskiwane z dodatkowej pracy nie jest również w żaden sposób objęte limitem. Wysokość przychodu uzyskiwana z pracy zarobkowej w trakcie pobierania emerytury może jednak mieć wpływ na obniżenie lub zawieszenie świadczenia. Zasady te będą dotyczyć wyłącznie osób, które nie osiągnęły wieku emerytalnego.

Jeżeli przychód przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie będzie wyższy niż 130 proc. tego wynagrodzenia, wówczas świadczenie zostanie pomniejszone o kwotę przekroczenia. Jeżeli natomiast przychód przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, emerytura zostanie zawieszona. 

Ponadto od 2022 roku wraz ze zmianami wprowadzonymi przez Polski Ład wprowadzona została ulga dla pracujących seniorów, nazywana PIT-em 0. Osoby, które zrezygnują z pobierania świadczenia emerytalnego, a ich przychód w ciągu roku z pracy na etacie, umowie zlecenie lub działalności gospodarczej nie przekroczy 85 528 zł, nie będą musiały płacić podatków od przychodów.