Zmiany w dodatku emerytalnym dla sołtysów. Będzie łatwiej

Po zmianach zaproponowanych przez Senat, zmienią się przesłanki niezbędne do otrzymania dodatku emerytalnego dla sołtysów. Obecnie sołtys, żeby otrzymać dodatek emerytalny musi spełnić między innymi przesłankę zgodnie z którą trzeba pełnić funkcję sołtysa przez okres co najmniej dwóch kadencji nie mniej niż przez 8 lat, po zmianach będzie to pełnienie funkcji sołtysa przez okres co najmniej 7 lat. Od marca 2024 roku wysokość dodatku emerytalnego dla sołtysów wynosi 336,36 zł.

Wysokość wprowadzonego w 2023 r. świadczenia wynosiła 300 zł. Kwota jest corocznie waloryzowana i począwszy od marca 2024 roku jej wartość wzrosła do 336,36 zł w związku z ponad 12 proc. waloryzacją. W kolejnych latach będzie ona również waloryzowana na takich zasadach jak emerytury.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Obecnie, żeby otrzymać świadczenie, należy spełnić kilka przesłanek:

• Pełnić funkcję sołtysa na podstawie ustawy o samorządzie gminnym przez okres co najmniej dwóch kadencji nie mniej niż przez 8 lat, do tego okresu wlicza się również okres pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy o samorządzie gminnym, jeżeli osoba ta następnie pełniła funkcję sołtysa na podstawie przepisów ustawy o samorządzie gminnym;
• Osiągnąć wiek: w przypadku kobiet – 60 lat, w przypadku mężczyzn – 65 lat;
• Przy ustalaniu okresu pełnienia funkcji sołtysa nie jest wymagane zachowanie ciągłości pełnienia tej funkcji;
• Świadczenie nie przysługuje osobie skazanej prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa.

Według danych na styczeń́ 2024 r. łącznie przyznano 31 457 świadczeń́ dla sołtysów, natomiast decyzji odmownych w drugiej połowie 2023 roku było niemal 2,5 tysiąca. Celem nowelizacji jest przede wszystkim wyeliminowanie powodów, dla których część z tych osób nie otrzymuje świadczenia.

Dodatek emerytalny dla sołtysów został wprowadzony w 2023 roku, ale już na etapie prac i dyskusji nad tą ustawą, sygnalizowane były problemy, które w praktyce spowodowały, że część osób nie otrzymała świadczenia - bowiem ich kadencja skończyła się np. tydzień wcześniej i nie była spełniona przesłanka pełnych 8 lat. Jak wskazują autorzy zmian, praktyka dotycząca wyborów na sołtysa była taka, iż̇ gminy często w sposób nieuprawniony ogłaszały wybory na nową kadencję o kilka dni wcześniej i skracały formalnie sołtysom okres sprawowania funkcji, tym samym pozbawiając niektóre osoby prawa do świadczenia pieniężnego ze względu na niespełnienie wymogu 8 lat pełnienia funkcji sołtysa. Po zmianach takie osoby będą miały prawo do świadczenia.

Nowelizacja jest inicjatywą ustawodawczą Senatu, co oznacza, że przyjęta propozycja została skierowana do prac w Sejmie.

Oto przyczyny decyzji odmownych w sprawie przyznania świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa (dane za III - IV kwartał 2023 roku):

1. w związku z pełnieniem funkcji przez dwie kadencje, jednak krócej niż̇ 8 lat - 1208 decyzji;
2. w związku z pełnieniem funkcji sołtysa wyłącznie na podst. przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy o samorządzie gminnym – 1246;
3. w sumie były to 2 454 decyzje odmowne, wynika z danych KRUS. Według danych KRUS decyzje odmowne stanowią około 8 proc. ogólnej liczby przyznanych świadczeń́ z tytułu pełnienia funkcji sołtysa.

Jak wskazują autorzy zmian zakładając, że liczba dodatkowych osób uprawnionych do świadczenia wyniesie około 3 tys., wydatki budżetu państwa z tytułu wypłaty omawianych świadczeń́ wzrosną̨ o około 12 mln zł. Wzrost liczby uprawnionych do świadczenia o każde 1000 osób spowoduje wzrost wydatków z tego tytułu o kolejne 4 mln zł.

Nowelizacja przepisów zmierza do poszerzenia kręgu beneficjentów ustawy o świadczeniu dla sołtysa poprzez modyfikację przesłanek, od spełnienia których uzależnione jest prawo do ubiegania się̨ o świadczenie pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa.

Po pierwsze: uniezależnia możliwość́ uzyskania świadczenia od pełnienia funkcji sołtysa na podstawie ustawy o samorządzie gminnym – tym samym prawo do ubiegania się̨ o świadczenie pieniężne uzyskają̨ sołtysi, którzy pełnili tą funkcję przed 27 maja 1990 roku, czyli przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Po drugie: skróceniu ulega wymagana liczba lat pełnienia funkcji sołtysa uprawniająca do uzyskania świadczenia pieniężnego – z 8 do 7 lat.

Po trzecie: rezygnuje z przesłanki kadencyjności, która prowadziła do faktycznego zróżnicowania wymagań́, które muszą spełnić́ osoby ubiegające się o świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, ze względu na znacznie zróżnicowaną̨ długość́ kadencji w poszczególnych sołectwach.

Ponadto, według autorów zmian, analizując prawidłowość́ i skuteczność́ stosowania przepisów ustawy dostrzeżono konieczność wprowadzenia zmian ułatwiających przeprowadzenie postępowania dowodowego w sytuacji, gdy wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie dysponował danymi potwierdzającymi okres pełnienia przez wnioskodawcę̨ funkcji sołtysa, tym samym konieczne było uzyskanie oświadczeń́ od 5 osób zamieszkujących w sołectwie w czasie gdy wnioskodawca pełnił funkcję sołtysa potwierdzających tą okoliczność́.

Po zmianach wystarczy uzyskanie oświadczenia i potwierdzenia od 3 a nie 5 osób.

Senat w dniu 18 kwietnia 2024 roku podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Ustawa będzie teraz procedowana w Sejmie.

Należy podkreślić, że na etapie prac legislacyjnych treść nowelizacji przepisów może jeszcze ulec zmianie.