Wszystko o rentach strukturalnych

W Polsce obiwiązuje ustawa o rentach strukturalnych. Do otrzymania renty uprawniony jest rolnik, który spełnia następujące warunki:

1. Wiek: kobieta - 55-60 lat, mężczyzna - 60-65 lat.
2. Jest właścicielem gospodarstwa liczącego co najmniej 3 ha.
3. Przez ostatnie 10 lat działalność rolnicza była jego jedynym lub głównym źródłem dochodu.
4. Przez ostatnie 10 lat podlegał co najmniej przez 5 lat ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.
5. Gospodarstwo zostało przekazane następcy, sprzedane lub przekazane Skarbowi Państwa.
6. Nie prowadzi już działalności rolniczej.

Renty strukturalne otrzymywać można w Polsce do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. maksimum przez 5 lat. Renta strukturalna wynosi obecnie 1,5 razy najniższej emerytury, czyli ok. 900 zł.

Uprawniony rolnik musi złożyć wniosek o przyznanie renty strukturalnej w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w I kwartale roku. Wypłata pierwszej renty następuje najwcześniej od 1 stycznia roku następnego.

Rolnik, który chce skorzystać z wcześniejszej emerytury, w momencie przekazywania gospodarstwa musi spełniać następujące kryteria:
• osiągnąć wiek co najmniej 55 lat, ale nie więcej niż wynosi wiek emerytalny,
• prowadzić działalność rolniczą przez co najmniej 10 lat do momentu przekazania gospodarstwa,
• całkowicie zaprzestać wszelkiej działalności komercyjnej.

Uprawnienia do wcześniejszej emerytury może uzyskać nie tylko właściciel gospodarstwa, ale także rolnik dzierżawca oraz robotnik rolny. Robotnik rolny - podobnie jak właściciel - musi osiągnąć wiek co najmniej 55 lat, ale nie więcej niż wynosi wiek emerytalny. Kwota wsparcia dla rolnika przechodzącego na wcześniejszą emeryturę wynosi do 15 000 euro rocznie, ale całkowita kwota wsparcia w okresie udzielania pomocy nie może przekroczyć 150 000 euro. W przypadku robotnika rolnego kwoty te wynoszą odpowiednio do 3 500 euro rocznie i do 35 000 euro w okresie udzielania pomocy.

• właściciel gospodarstwa - do 15 lat i nie dłużej niż do ukończenia 75 roku życia,
• robotnik rolny - do 10 lat i nie dłużej niż do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Celem programu jest zwiększenie efektywności ekonomicznej gospodarstw. Środki w całości pochodzą z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Podstawą prawną programu jest Rozporządzenie Rady (WE) 1257/99 w sprawie wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnictwa (EFOIGR), (Art. 10 – 12) oraz Rozporządzenie Komisji (KE) 445/2002 (Art. 7 – 10).

Program rent strukturalnych nie wiąże się z żadnymi innymi działaniami WPR. Beneficjenci programu rent strukturalnych nie będą mogli korzystać z żadnych innych instrumentów WPR.

Cele szczegółowe:
• poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
• zapewnienie dochodu rolnikom, którzy zrezygnują z prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym;
• obniżenie średniej wieku osób prowadzących działalność rolniczą (przyspieszenie procesu wymiany pokoleń).

Renty strukturalne mają zachęcać rolników do zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym i przekazania posiadanych gospodarstw rolnych w sposób służący poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych w Polsce oraz zmniejszeniu ich liczby. Działanie to przyczyni się także do poprawy żywotności gospodarstw rolnych w Polsce oraz zapewni wystarczające źródło utrzymania rolnikom zaprzestającym prowadzenia działalności rolniczej. Program rent strukturalnych skierowany jest do rolników będących w wieku przedemerytalnym, posiadających gospodarstwa rolne o powierzchni co najmniej 3 ha UR, którzy zdecydują się na przekazanie gospodarstwa:
• na powiększenie innego gospodarstwa rolnego, prowadzonego przez:
a) osobę fizyczną (nie będącą małżonkiem rolnika), posiadającą odpowiednie umiejętności zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej, lub
b) osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, jeżeli działalność rolnicza należy do zakresu jej działania,
lub/oraz
• do wykorzystania dla celów naukowych lub doświadczalnych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej,
• do zalesienia Lasom Państwowym,
• w celach innych niż rolnicze, na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego,
• do zagospodarowania, zgodnie z przepisami o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Program rent strukturalnych skierowany jest także do rolników będących w wieku przedemerytalnym, którzy zdecydują się na przekazanie gospodarstwa rolnego młodemu następcy, tj. osobie poniżej 40 lat, która dotychczas nie prowadziła działalności rolniczej na własny rachunek. Do programu rent strukturalnych z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego następcy będą mogli przystąpić tylko ci rolnicy, którzy posiadają gospodarstwa rolne o powierzchni stanowiącej jedno z kryteriów osiągania żywotności ekonomicznej gospodarstw rolnych określonej w pkt. 7.3.6.

Beneficjentem programu będzie rolnik (właściciel gospodarstwa rolnego lub prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym, będącym własnością małżonka rolnika), który:
• ukończył 55 lat,
• prowadzi działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym od co najmniej 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę strukturalną i w tym okresie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy przez co najmniej 5 lat,
• podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w dniu złożenia wniosku o rentę strukturalną,

Beneficjent może, po przekazaniu gospodarstwa rolnego, użytkować na zaspokojenie potrzeb własnych i rodziny działkę (jako właściciel lub posiadacz, która nie stanowi gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, tj. nie przekracza 1 ha fizycznego lub 1 ha przeliczeniowego wraz z siedliskiem.

W celu otrzymania renty strukturalnej rolnik powinien wystąpić z wnioskiem o rentę strukturalną, nie później niż przed osiągnięciem wieku emerytalnego, tj.:
• kobieta przed ukończeniem 60 roku życia;
• mężczyzna przed ukończeniem 65 roku życia.

Gospodarstwo rolne może być przekazane osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej, nie posiadającej osobowości prawnej jedynie w sposób trwały, tj. w formie przekazania własności aktem notarialnym lub w przypadku AWRSP w drodze decyzji administracyjnej. Przekazanie gospodarstwa rolnego osobie fizycznej w celu powiększenia już istniejącego gospodarstwa rolnego i poprawy jego żywotności ekonomicznej może nastąpić zarówno w sposób trwały, jak i w formie pisemnej umowy dzierżawy, zawartej na co najmniej 10 lat zarejestrowanej w ewidencji gruntów i budynków. W przypadku przekazania gospodarstwa na powiększenie innego gospodarstwa rolnego jednej z następujących osób:
• zstępnemu lub pasierbowi,
• osobie pozostającej z przekazującym we wspólnym gospodarstwie domowym,
• małżonkowi osoby wymienionej w lit. a) lub b),

Gospodarstwo rolne musi być przekazane następcy w całości i wyłącznie w sposób trwały, tj. w formie aktu notarialnego, zgodnie z kryterium poprawy żywotności ekonomicznej. Uprawniony do renty strukturalnej musi zaprzestać prowadzenia towarowej działalności rolniczej.

Osiąganie żywotności ekonomicznej

Uznaje się, że żywotność ekonomiczna gospodarstwa rolnego uległa poprawie, jeżeli:

1. w wyniku przekazania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego powiększone zostało jedno lub kilka gospodarstw rolnych już istniejących, każde do powierzchni UR przekraczającej obszar UR średniego gospodarstwa w danym województwie, ale nie mniejszej niż 75 % obszaru UR średniego gospodarstwa rolnego w kraju,
2. grunty wchodzące w skład tego gospodarstwa przejęte zostały przez rolnika, nie będącego emerytem lub rencistą, posiadającego umiejętności zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej.

W przypadku przekazania gospodarstwa rolnego następcy uznaje się, że żywotność ekonomiczna tego gospodarstwa uległa poprawie, jeżeli:

1. powierzchnia UR tego gospodarstwa przekracza obszar UR średniego gospodarstwa rolnego w danym województwie i jednocześnie nie jest mniejsza niż 75 % obszaru UR średniego gospodarstwa rolnego w kraju,
2. następca posiada odpowiednie umiejętności zawodowe, nie przekroczył wieku 40 lat i nie jest emerytem ani rencistą. Wskaźniki określające średnią wojewódzką powierzchnię gospodarstwa oraz średnią krajową zostaną ustalone na okres PROW na podstawie danych uzyskanych ze spisu rolnego przeprowadzonego w 2002 r.

Wysokość renty strukturalnej będzie ustalana jako odpowiedni procent kwoty najniższej emerytury określonej w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 01.03.2003 r. wysokość najniższej emerytury wynosi 552,63 zł.

Podstawowa wysokość renty strukturalnej wynosi 250% najniższej emerytury.

Podstawową wysokość renty strukturalnej zwiększa się o 150 % kwoty najniższej emerytury, jeżeli wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim i spełnione są jednocześnie następujące warunki:
• gospodarstwo rolne przekazane w ramach programu rent strukturalnych stanowiło źródło utrzymania dla obojga małżonków,
• oboje małżonkowie w dniu przekazania gospodarstwa rolnego spełniają jednocześnie warunki określone dla beneficjenta,
• małżonek wnioskodawcy nie posiada własnych źródeł dochodu (z tytułu wykonywania pracy zarobkowej, prowadzenia działalności pozarolniczej lub świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym z ubezpieczenia lub zaopatrzenia emerytalnego).

Podstawowa wysokość renty strukturalnej może ulec zwiększeniu z tytułu przekazania gruntów w sposób trwały, tzn. sprzedaż lub darowizna (aktem notarialnym) na powiększenie jednego lub kilku gospodarstw już istniejących, w wysokości po 2% kwoty najniższej emerytury za każdy przekazany pełny ha UR, ale nie więcej niż za 20 ha UR.
Dodatkowo, tak ustalona wysokość renty strukturalnej może ulec zwiększeniu, z tytułu przekazania gruntów w sposób trwały, tzn. w formie sprzedaży lub darowizny (aktem notarialnym) na powiększenie jednego lub kilku gospodarstw już istniejących w wysokości po 2% kwoty najniższej emerytury za każdy przekazany pełny ha UR osobie fizycznej w wieku poniżej 40 lat, ale nie więcej niż za 20 ha UR.
Maksymalna wysokość renty strukturalnej wyniesie 480 % kwoty najniższej emerytury.
Wysokość renty strukturalnej będzie ulegać zmianie w przypadku zmiany wysokości najniższej emerytury na zasadach i w terminach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasady szczegółowe

Osoba pobierająca rentę strukturalną zobowiązana będzie do dalszego opłacania składki na fundusz emerytalno-rentowy rolników. Jeżeli świadczenie w postaci renty strukturalne będzie zawierać zwiększenie na małżonka, osoba pobierająca rentę strukturalną zobowiązana będzie także do opłacania składki na fundusz emerytalno-rentowy za małżonka.
Z renty strukturalnej potrącana będzie zaliczka na podatek dochodowy oraz składka na ubezpieczenie zdrowotne przez instytucję wypłacającą świadczenie na zasadach ogólnych krajowych (jak w przypadku emerytur z ubezpieczenia społecznego).
Renta strukturalna będzie wypłacana, co miesiąc w terminie określonym w decyzji, ale nie dłużej niż przez okres 10 lat. W przypadku, gdy uprawniony w trakcie pobierania renty strukturalnej nabędzie prawo do emerytury ustawowej, renta strukturalna wypłacana będzie w wysokości pomniejszonej o kwotę emerytury.
W razie śmierci uprawnionego do pobierania renty strukturalnej, świadczenie wypłaca się jego małżonkowi, pomniejszone o dodatek na małżonka (nie dłużej jednak niż do dnia, do którego świadczenie pobierałby uprawniony), jeżeli spełnione są następujące warunki:
• przekazane w ramach programu rent strukturalnych gospodarstwo rolne stanowiło źródło utrzymania dla obojga małżonków,
• małżonek nie prowadzi działalności rolniczej.

Dla pozostałych członków rodziny beneficjenta w razie jego śmierci przysługują świadczenia przewidziane w systemie ubezpieczenia społecznego rolników.

Wypłata renty strukturalnej ulega zawieszeniu w całości, jeżeli uprawniony podejmie pracę zarobkową podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, bez względu na wysokość osiąganego z tego tytułu dochodu, za wyjątkiem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

W przypadku nabycia prawa do renty z ubezpieczenia społecznego w trakcie pobierania renty strukturalnej, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie.