Ranking OFE w 2003 roku

1.01.1999 r. rozpoczęto reformę polskiego systemu emerytalnego, którego podstawą było stworzenie Otwartych Funduszy Emerytalnych, instytucji będącej nowatorskim rozwiązaniem na skalę europejską (podobne fundusze w latach 80-tych były podstawą reformy systemu emerytalnego w Chile, która uznawana jest za wzór dla tego typu reform). Po pięciu latach funkcjonowania na polskim rynku finansowym OFE mogą się pochwalić liczbą 12 mln członków (na dzień 31.12.2003 szesnaście funduszy prowadziło 11 967 159 rachunków, z czego 10 mln to rachunki aktywne) oraz kwotą prawie 45 mld zł aktywów netto. Powszechność OFE powoduje, że wynikami funduszy powinna być zainteresowana nie tylko wąska grupa analityków rynków finansowych, ale każdy z tych 10 mln aktywnych członków. W związku z tym postanowiliśmy, podobnie jak w roku ubiegłym, stworzyć ranking funduszy emerytalnych, który powinien ułatwić naszym użytkownikom wystawienie oceny „swojemu” OFE.

Budowa naszego rankingu opiera się na średniej arytmetycznej z 24-miesięcznych stóp zwrotu na zakończenie każdego kwartału, począwszy od 31.12.1999 r. Przyjęcie takiego kryterium (24-miesięczna, a nie np. 12-miesięczna stopa zwrotu) ma na celu poddanie jak najrzetelniejszej ocenie polityki inwestycyjnej poszczególnych OFE w okresie 31.12.1999-31.12.2003. (tab.1)

TABELA 1 )

Według naszych wyliczeń najbardziej efektywnym w tym okresie funduszem był ING Nationale Nederlanden, którego średnia 24-miesięcznych stóp zwrotu wyniosła 28,94 proc. Na kolejnych pozycjach uplasowały się Sampo (27,83 proc.), PZU Złota Jesień (27,3 proc.), Bankowy (25,84 proc.) OFE Polsat i Comercial Union. W dole tabeli znalazły się fundusze, których średnia z 24-miesięcznych stóp zwrotu była wyraźnie poniżej 20 proc – Skarbiec Emerytura (17,54 proc.), Pocztylion (17, 42), a zestawienie zamyka OFE Kredyt Banku, którego średnia wyniosła 15,72 proc.

Biorąc pod uwagę jedynie 24-miesięczne stopy zwrotu w roku 2003 (tab.2) należał on zdecydowanie do OFE Bankowy, który na zakończenie kolejnych kwartałów osiągnął następujące wyniki (w proc.): I kw. – 35,60 II kw. – 41,97, III kw – 53,58, IV kw. – 30,29. W zestawieniu 24-miesięcznych stóp zwrotu na zakończenie każdego kwartału w 2003 roku fundusz ten zajmował za każdym razem pierwsze miejsce. Tuż za nim plasował się ING NN, który osiągnął odpowiednio – 29,77; 37,83; 44,38; 30,12. W dwóch pierwszych kwartałach miejsce na podium zajmował PZU Złota Jesień (I kw. 2 pozycja w zestawieniu, III kw. 3 miejsce), aby w kolejnych zostać zastąpionym przez OFE Polsat. W czołówce znajdował się również OFE Sampo (niekwestionowany lider roku 2002). Rok 2003 nie może zaliczyć do udanych lider naszego rankingu z roku ubiegłego – Commercial Union. Fundusz ten stał się „zawodnikiem” środka tabeli. Podobnie jak w innych przypadkach również i w tym dolne rejony tabeli okupywały najczęściej: Skarbiec Emerytura, Pocztylion oraz OFE
Kredt Banku.

Innym kryterium na podstawie którego możemy ocenić Otwarte Fundusze Emerytalne w 2003 r. jest stopa zwrotu w okresie 01.01.2003 – 31.12.2003 (tab.2). Według tych danych najbardziej efektywnym w zeszłym roku okazał się OFE Polsat, który osiągnął roczną stopę zwrotu na poziomie 16,77 proc. Na kolejnych pozycjach, jednak z dość sporą stratą, uplasowały się OFE DOM (12,14 proc.), Generali (12,04 proc.), AIG (11,89 proc.). O wyraźnym zdystansowaniu przez OFE Polsat innych funduszy świadczy fakt, że jego przewaga nad drugim OFE DOM, która wyniosła ponad 4 proc., była większa niż przewaga wicelidera nad ostatnim w zestawieniu OFE Kredyt Banku (niecałe 2,5 proc.).

*-stopa zwrotu w okresie 01.01.2003-31.12.2003
_ Źródło: własne _

W porównaniu do grudnia 2002 roku zmianie uległa struktura portfeli OFE. Na dzień 31 grudnia 2003 r. średnio ponad 31 proc. aktywów stanowiły akcje notowane na regulowanym rynku giełdowym, podczas gdy rok wcześniej poziom ten wynosił 25,47 proc. Wzrost zaangażowania w akcje pociągnął za sobą spadek udziału w portfelach OFE inwestycji w obligacje i bony skarbowe – średnio 61,26 proc (rok wcześniej średnio 66,36 proc. aktywów OFE stanowiły tego typu papiery).

Otwarte Fundusze Emerytalne z roku na rok stają się coraz bardziej znaczącym graczem na polskim rynku finansowym. W chwili obecnej OFE zarządzają aktywami, które stanowią ok. 5 proc. polskiego PKB. Biorąc pod uwagę dotychczasową dynamikę wzrostu aktywów netto OFE (w 2003 – 44 proc., w 2002 – 63 proc., w 2001 r. – 98 proc.) należy oczekiwać, że na zakończenie bieżącego roku w gestii funduszy będzie znajdowało się około 60 mld zł. To w jaki sposób zostaną spożytkowane te ogromne środki zależy jedynie od wiedzy i umiejętności zarządzających w OFE. My, jako członkowie OFE, możemy co najwyżej obserwować w jaki sposób pracują nasze kapitały zdeponowane w OFE. Mamy nadzieje, że podsumowania, takie jak to, ułatwią naszym użytkownikom „rozliczenie się” ze swoim funduszem. Jeżeli uznamy, że wybrany przez nas fundusz nie spełnia naszych oczekiwań możemy zawsze przenieść się do innego, według nas lepszego. Decyzja o takiej operacji będzie tym łatwiejsza, jeśli byliśmy związani z dotychczasowym OFE dłużej niż 24
miesiące, ponieważ nie poniesiemy żadnych opłat z tego tytułu.

W nieco gorszej sytuacji będą ci, którzy przed upływem tego okresu postanowią zmienić OFE - będą narażeni na opłaty transferowe, tym wyższe im wcześniej podejmą decyzję o takim kroku.

Poniżej przedstawiamy górne granice opłaty transferowej pobieranej przez OFE:

*-do obliczeń przyjęto aktualnie obowiązujące (od 1 stycznia 2004 r.) najniższe wynagrodzenie o wartości 824 zł
_ Źródło:własne _