Uprawnienia emerytalne. Trybunał Konstytucyjny zdecydował

Trybunał, w składzie pięcioosobowym, rozpatrywał skargę wniesioną przez osobę, której odmówiono przyznania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Nie dopatrzył się naruszenia konstytucyjnej zasady równości w odmiennym ukształtowaniu uprawnień do świadczeń emerytalnych nauczycieli praktycznej nauki zawodu i instruktorów praktycznej nauki zawodu, gdyż są to dwie odrębne grupy zawodowe.

Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o świadczeniach kompensacyjnych, świadczenie takie może być przyznawane nauczycielom, którzy osiągnęli 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032 począwszy od 55. roku życia, aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego jest taka sama jak emerytury pomostowej.

Świadczenia kompensacyjne - jak zapisano w ustawie - przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i specjalnych ośrodkach wychowawczych.

Skarżący był zatrudniony na stanowisku instruktora praktycznej nauki zawodu. Udokumentował ponad 30 lat ogólnego stażu pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił mu przyznania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego uznając, że ubezpieczony nie udowodnił 20 lat pracy w placówkach oświatowych. Wówczas skarżący odwołał się do sądu okręgowego, a potem apelacyjnego, które oddaliły odwołania. Sąd Najwyższy nie uwzględnił skargi kasacyjnej. Sądy uznały, że okres pracy, w którym skarżący był instruktorem praktycznej nauki zawodu, nie stanowi okresu zaliczanego do stażu pracy nauczycielskiej.

Według skarżącego odmowa przyznania mu świadczenia narusza konstytucyjne prawo do równego traktowania. Uzasadnia to tym, że instruktorzy praktycznej nauki zawodu podlegają pod część przepisów ustawy Karta Nauczyciela. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił tego zdania.

Jak mówił w uzasadnieniu do wyroku sędzia sprawozdawca Leon Kieres, skarżący błędnie utożsamia rozciągnięcie niektórych obowiązków i uprawnień z Karty Nauczyciela z uzyskaniem przez instruktorów praktycznej nauki zawodu statusu nauczyciela. _ Nałożenie na instruktorów wymagań dotyczących wymiaru zajęć, posiadanych kwalifikacji i wykonywania niektórych obowiązków określonych w Karcie Nauczyciela nie nadaje im takiego statusu, a tym samym nie zrównuje instruktorów praktycznej nauki zawodu i nauczycieli praktycznej nauki zawodu _ - powiedział.

Kieres zaznaczył, że rodzaj i status pracodawcy oraz miejsce zatrudnienia, czyli zakład pracy i szkoła, wpływają znacząco na sytuację obu tych grup zawodowych. Przypomniał, że szkoły i nauczyciele tam pracujący podlegają nadzorowi pedagogicznemu. _ Praca w szkole w gronie pedagogicznym sprzyja wymianie doświadczeń i wiedzy o umiejętnościach i osobowości ucznia, to zaś wspomaga pracę dydaktyczno-wychowaczą (...). Nauczyciel jest także zobowiązany do systematycznych, indywidualnych i klasowych spotkań z rodzicami i współpracy z nimi _ - wymieniał. Podkreślił, że nadanie instruktorom praktycznej nauki zawodu statusu nauczycieli nie było też intencją ustawodawcy.

Wejście w życie ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych związane jest z wprowadzeniem w 1999 r. reformy systemu ubezpieczeń społecznych. Założeniem jej było przejście z systemu, w którym istniały szerokie możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, do systemu, w którym takie uprawnienia poddawane będą likwidacji. W wyniku reformy nauczyciele zostali pozbawieni prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie zapisów Karty Nauczyciela (jednocześnie przez 10 lat Sejm odraczał wejście w życie tego przepisu). Założenia reformy nie przewidywały dla nich szczególnych świadczeń o charakterze przejściowym, jakie wprowadziła później ustawa kompensacyjna.