Badanie lekarskie zleceniobiorcy może być kosztem

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawych (dalej: ustawa o PDOP), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 wspomnianej ustawy.

Kosztami uzyskania przychodu są więc wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Przy kwalifikowaniu danego wydatku do kosztów dla celów podatkowych należy ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz możliwość osiągnięcia przychodu. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu - w okresie ponoszenia kosztów lub w przyszłości. Z tego względu kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim.

Tym samym wydatek wynikający z pokrycia przez Spółkę kosztów badań lekarskich zleceniobiorcy będzie mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile będzie można było wykazać obowiązek prawny ponoszenia tego rodzaju kosztów przez Spółkę.

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, przy czym pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Jednocześnie art. 304 § 1 Kodeksu pracy (dalej: k.p.) stanowi, iż pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 k.p., osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

Należy zauważyć, iż rozszerzenie obowiązków pracodawcy także w stosunku do osób nie będących jego pracownikami znajduje zastosowanie jedynie w zakresie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy.

Odpowiednio do art. 207 § 2 k.p. pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

• organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
• zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń.

Warunkiem determinującym powstanie obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, także przez zleceniodawcę ,jest fakt organizowania przez niego pracy zleceniobiorcy. Ma to miejsce m.in. w sytuacji, gdy zleceniobiorca wykonuje pracę na sprzęcie zleceniodawcy w obrębie jego zakładu pracy. Z charakteru pracy wykonywanej przez zleceniobiorcę musi wynikać wymóg posiadania przez niego ważnego zaświadczenia lekarskiego, w którym stwierdzono brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Tylko w takiej sytuacji wykonanie badań wstępnych będzie wynikać z ustawowego obowiązku zleceniodawcy do zapewnienia bezpiecznych warunków w miejscu pracy zleceniobiorcy.

Powyższe wynika z przepisów działu X dotyczących bezpieczeństwa i higieny kodeksu pracy, który stanowi, iż pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 k.p.). Jednocześnie art. 229 § 6 k.p. stanowi, iż badania, o których mowa w § 1, 2 i 5, są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.

Jak wynika z przytoczonych powyżej przepisów kodeksu pracy, obowiązek przeprowadzenia badań lekarskich dotyczy także osób niebędących pracownikami, o ile to spółka organizuje im stanowisko pracy oraz badania te mają potwierdzić brak przeciwwskazań do wykonywania zlecenia przez określonego zleceniobiorcę. Koszty badań ponosi wówczas zleceniodawca.

Uwzględniając fakt, iż spółka jest obowiązana przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, by osoby fizyczne wykonujące dla niej pracę także na podstawie umowy zlecenia, posiadały zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, wydatki na te badania mogą być uwzględnione w kosztach podatkowych. Spółka zawiera umowy zlecenia ze zleceniobiorcami, w celu wykonywanie przez nich określonych czynności na rzecz spółki, które to przyczyniają się do osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia jej źródeł przychodów. Jednocześnie wydatki te nie są ujęte w negatywnym katalogu kosztów art. 16 ust. 1 ustawy o PDOP.

Reasumując, wydatki na pokrycie kosztów badań wstępnych zleceniobiorców będą stanowić koszty uzyskania przychodów.