Co musisz wiedzieć o ZUS i zmianach, które wprowadza?

Jacek Dziekan, rzecznik ZUS: Od 2009 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Za 2011 r. składka na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą nie może być niższa niż:

• 393,41 zł (tj. 19,52 proc.) na ubezpieczenie emerytalne;
  • 120,92 zł (tj. 6 proc.) na ubezpieczenia rentowe;
  • 49,38 zł (tj. 2,45 proc.) na ubezpieczenie chorobowe;
  • 49,38 zł (tj. 2,45 proc.) na Fundusz Pracy.

Ponadto osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą muszą opłacić składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz składkę zdrowotną, która nie może być niższa niż 243,39 zł (tj. 9 proc. podstawy wymiaru).

Przez okres 24 miesięcy kalendarzowych od daty rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaca się od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Od tej podstawy przedsiębiorca będzie naliczał składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz chorobowe (jeżeli przystąpi do tego ubezpieczenia, gdyż ubezpieczenie chorobowe dla osoby prowadzącej działalność jest dobrowolne).

Oczywiście do podstawy wymiaru osoba prowadząca działalność może zadeklarować kwotę wyższą niż minimalna. Natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy naliczać i opłacać na ogólnych zasadach, czyli od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Należy pamiętać, że w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej osoby korzystające z preferencyjnych składek muszą wliczyć czas zawieszenia działalności do okresu 24 miesięcy, przez które można odprowadzać składkę na ubezpieczenie społeczne na preferencyjnych zasadach.

Dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą preferencyjne składki mogą pomóc w rozkręceniu działalności gospodarczej. Trzeba jednak pamiętać, że opłacanie niższych składek oznacza niższą emeryturę w przyszłości.

Osoby podlegające ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. pracownicy) mają obowiązek zgłosić do ubezpieczenia swoich członków rodziny, którzy nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. Przy czym członkami rodziny są następujące osoby:

• dziecko własne;
  • dziecko małżonka;
  • dziecko przysposobione;
  • wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę
  • albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej – do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeśli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku;
  • małżonek;
  • wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Ubezpieczony nie ma obowiązku zgłoszenia członka rodziny (dziecka) do ukończenia przez niego 6 miesiąca życia.

Aby zgłosić członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, należy wypełnić formularz ZUS ZCNA, który można pobrać ze strony internetowej e-inspektorat.zus.pl bądź uzyskać w każdej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS.

Może wystąpić o układ ratalny. Po jego zawarciu należności względem ZUS nie są obciążone odsetkami za zwłokę, a jedynie opłatą prolongacyjną, która stanowi 50% wartości ustawowych odsetek.

Od 1 września 2011 r. uległ zmianie zakres danych identyfikacyjnych osoby ubezpieczonej podawany w dokumentach ubezpieczeniowych przekazywanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W dokumentach ubezpieczeniowych (np. ZUS ZUA) w bloku danych identyfikacyjnych osoby ubezpieczonej należy podawać jako numer identyfikacyjny numer PESEL, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tego numeru – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu.

Zatem w dokumentach ubezpieczeniowych składanych od 1 września 2011 r., nie powinien być używany numer NIP jako numer identyfikacyjny osoby ubezpieczonej ani osób zgłaszanych jako członkowie rodziny. Numer NIP osoby ubezpieczonej nie musi być także podawany w drukach zwolnień lekarskich – ZUS ZLA (ale dotyczy to tylko numeru NIP osoby ubezpieczonej, nie dotyczy natomiast numeru NIP płatnika, czyli pracodawcy, którego to numer nadal musi być wpisywany w ZUS ZLA). Numer NIP nadal obowiązuje jako identyfikator płatników składek.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych od czerwca 2011 r. wprowadził bezpłatne potwierdzanie Profili Zaufanych ePUAP służących do składania podpisów elektronicznych. Warunkiem korzystania z Profilu Zaufanego jest utworzenie konta na ePUAP. W kontaktach z ZUS przy pomocy Profilu Zaufanego ePUAP będzie można złożyć wniosek:

• płatnika składek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek;
  • o ustalenie przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek;
  • o wydanie zaświadczenia o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego;
  • o zwrot nienależnie opłaconych składek;
  • o układ ratalny;
  • o odroczenie terminu płatności składek;
  • o umorzenie należności z tytułu składek;
  • a także zgłosić reklamację do informacji o stanie konta osoby ubezpieczonej.

Na początku 2012 r. ruszy Nowy Portal Informacyjny, ważna część Platformy Usług Elektronicznych ZUS budowanej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Wówczas udostępnione zostaną dodatkowe usługi, do których dostęp możliwy będzie przy pomocy podpisu weryfikowanego profilem zaufanym, m.in. dostęp on-line do konta ubezpieczonego w ZUS.

2012 rok będzie bardzo ważny dla e-zus. Dzięki uzyskaniu pełnej funkcjonalności budowanej przez nas Platformy Usług Elektronicznych ZUS ubezpieczeni będą mieli wgląd w stan swojego konta w ZUS. 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu.

Zdecydowanie będzie także wzrastać liczba spraw, które będzie można załatwić przez Internet. Wprowadzimy możliwość rozliczania się drogą elektroniczną z ZUS przez małych płatników, bez ponoszenia przez nich żadnych kosztów.

Rusza także nowoczesne call-center, a nasze zasoby wiedzy zgromadzone na stronie internetowej będzie można przeszukiwać, korzystając z pomocy Wirtualnego Doradcy.

Jednak nie tylko elektroniczny ZUS będzie się dynamicznie rozwijał. Nie zaniedbujemy naszych klientów preferujących bezpośredni kontakt z Zakładem. Od 2010 r. zwiększamy liczbę spraw, które można załatwić od ręki na sali obsługi klienta, mimo że wcale nas do tego nie obligują. Zapewniam, że ten trend zostanie utrzymany.