Darowizna jest nieodpłatna. Polega na przeniesieniu konkretnej rzeczy lub praw na obdarowanego. Najczęściej z darowizną mamy do czynienia pomiędzy członkami rodziny. Prawo zezwala na odwołanie darowizny w niektórych sytuacjach. Jak to zrobić i w jakich przypadkach jest to możliwe? O tym przeczytasz w naszym poradniku.
Specyfika umowy darowizny
Specyfika umowy darowizny opiera się na tym, że jest to świadczenie nieodpłatne. Najczęściej darowizna przekazywana jest w ramach rodziny. Dochodzi do niej na przykład, gdy rodzice przekazują dorosłym dzieciom sporą kwotę pieniędzy na życiowy start lub gdy dziadkowie zapisują jeszcze za życia wnukom mieszkanie. Nietypowy charakter umowy darowizny wynika w dużej mierze ze szczególnej więzi, która łączy strony darowizny. Na uzyskanie darowizny bardzo duże znaczenie mają relacje rodzinne, łączące strony. Skoro w umowie darowizny mamy do czynienia z emocjami, trzeba pamiętać, że skutki darowizny można uzależnić od zachowania obdarowanego. Może więc dojść do sytuacji, że darczyńca będzie chciał darowiznę odwołać. Czy jest to możliwe?
Niewdzięczność obdarowanego a umowa darowizny
Wyobraźmy sobie sytuację, że senior rodu, chce jeszcze za życia przekazać w formie darowizny część swojego majątku młodemu pokoleniu (np. mieszkanie lub sporą kwotę pieniędzy). Nagle dochodzi do pogorszenia relacji między obdarowanymi i darczyńcą. Senior rodu żałuje swojej decyzji i chciałby unieważnić darowiznę. Czy może odwołać darowiznę? Może. Ale pod pewnymi warunkami.
Powodem odwołania darowizny jest najczęściej rażąca niewdzięczność obdarowanego. Niewdzięczność obdarowanego może się przejawiać np. w nieudzielaniu pomocy w chorobie, pogorszeniu stosunków między darczyńcą a obdarowanym. Na odwołanie darowizny mamy 12 miesięcy od momentu jej przekazania. Jeśli w tym czasie senior rodu umrze, darowiznę może odwołać również spadkobierca. W obu przypadkach (niezależnie od tego, czy odwołania będzie dokonywał senior rodu jako darczyńca, czy spadkobierca), to w przypadku chęci odwołania darowizny z powodu niewdzięczności, trzeba wykazać, że niewdzięczność jest rażąca i znacząco pogarsza stosunki między obdarowanym a darczyńcą. Prawo podpowiada, że zachowanie obdarowanego musi być zawinione, tj. musi on działać umyślnie i ze świadomością znaczenia
swojego postępowania. No i najtrudniejsze pewnie do udowodnienia, to fakt, że niewdzięczność musi być rażąca. Nie wystarczy zatem, że darczyńca i obdarowany się kłócą. Ważna jest intensywność sporów.
Pojęcie rażącej niewdzięczności
Pod pojęcie "rażącej niewdzięczności" podpadają przede wszystkim przestępstwa skierowane przeciwko życiu, zdrowiu, czci i godności osobistej, a także przeciwko majątkowi darczyńcy. Cechy rażącej niewdzięczności mogą mieć także inne zachowania wysoce nieprzyjazne, kierowane bezpośrednio wobec darczyńcy, jak i w stosunku do osoby jemu bliskiej. Zawsze trzeba będzie jednak udowodnić, że niewdzięczność miała na celu pokrzywdzenie darczyńcy.
Udowodnienie rażącej niewdzięczności może się więc okazać w praktyce dość trudne.
Wyłączenie możliwości odwołania darowizny
Gdy wspomniany senior rodu przebaczy nieodpowiednie zachowanie obdarowanym, to nie ma możliwości odwołania darowizny. Ważne by w momencie przebaczenia, darczyńca miał zdolność do czynności prawnych.
Pogorszenie sytuacji majątkowej darczyńcy
Innym powodem, dla którego można odwołać darowiznę, jest pogorszenie sytuacji materialnej darczyńcy. Zmiana poziomu materialnego musi być jednak na tyle istotna, że poprzez darowiznę istnieje niemożność utrzymania się darczyńcy. Warto jednak pamiętać, że ten powód odwołania darowizny może być wzięty pod uwagę, tylko w sytuacji, gdy darowizna jeszcze się nie dokonała.