Wolna i uczciwa konkurencja pomiędzy firmami jest niezwykle istotna dla dobrej kondycji gospodarki rynkowej. Ponadto, jest także korzystna dla konsumentów, którzy dzięki niej mogą liczyć na możliwie szeroką i różnorodną ofertę produktów oraz usług. Dlatego istnieją prawa regulujące zasady konkurowania i każdy przedsiębiorca powinien je znać.
Dla gospodarki wolnorynkowej, naturalnym jest dążenie wielu przedsiębiorców do osiągnięcia tego samego celu gospodarczego, w ramach jednego rynku (np. sprzedaż określonego rodzaju towarów tej samej grupie klientów).
Przedsiębiorcy występujący wobec siebie w roli konkurentów muszą mieć równe szanse, stąd pojawiła się potrzeba unormowania reguł według których mogą działać. Nieprzestrzeganie tych zasad stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, który może oznaczać poważne sankcje.
Czym jest czyn nieuczciwej konkurencji?
Na gruncie przepisów polskiego prawa, problematyka związana z czynami nieuczciwej konkurencji jest w szczególności przedmiotem regulacji Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z nią, z czynem nieuczciwej konkurencji mamy do czynienia, kiedy określone działanie:
- jest sprzeczne z prawem,
- jest sprzeczne z dobrymi obyczajami,
- zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy,
- zagraża lub narusza interes klienta.
Warto pamiętać, że dla zaistnienia czynu nieuczciwej konkurencji nie ma znaczenia, czy osoba popełniająca go ma świadomość tego, że postępuje w sposób nieuczciwy. Może się tak wydarzyć np. wówczas, gdy przedsiębiorca nie ma świadomości jakie konkretnie _ dobre obyczaje _ panują w ramach danego rynku.
Katalog czynów nieuczciwej konkurencji
Aby ułatwić przedsiębiorcom i konsumentom identyfikację czynów nieuczciwej konkurencji, przepisy ustawy precyzują listę działań, które kwalifikują się do tej kategorii. Lista ta ma charakter przykładowego wyliczenia najbardziej charakterystycznych czynów tego rodzaju. Są to m.in.:
- wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa (np. używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego użytego wcześniej na oznaczenie konkurencyjnego przedsiębiorstwa),
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług (polega ono w szczególności na wskazaniu na opakowaniu produktu nieprawdziwej informacji o kraju, regionie lub miejscowości jego pochodzenia, w tym na wskazaniu tej nazwy z dodatkiem _ typ _, rodzaj” lub innego równoznacznego – np. ser typu parmezan, a także na posługiwaniu się taką nieprawdziwą informacją w toku wykonywanej działalności),
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług (nie chodzi tu o podrabianie cudzych towarów, co stanowi odrębny czyn nieuczciwej konkurencji, ale o posługiwanie się w obrocie nieprawdziwymi informacjami dotyczącymi np. jakości, ilości lub cech danego produktu),
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa (może ono polegać na ujawnianiu lub wykorzystywaniu cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa),
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy (dotyczy to umów, na podstawie których przedsiębiorca zatrudnia pracowników),
- naśladownictwo produktów (posługiwanie się podróbkami),
- pomawianie konkurencyjnego przedsiębiorcy lub nieuczciwe zachwalanie własnej firmy poprzez posługiwanie się fałszywymi informacjami na ten temat,
- utrudnianie dostępu do rynku (może polegać na sprzedaży poniżej kosztów, nakłanianiu do bojkotu konkurencyjnych firm, nierównym traktowaniu klientów, stosowaniu tzw. opłat półkowych lub wymuszaniu na klientach zakupienia produktów u określonego przedsiębiorcy, a także na posługiwaniu się np. bonami towarowymi poniżej ich wartości nominalnej),
- przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
- nieuczciwa lub zakazana reklama (chodzi tu m.in. o reklamę sprzeczną z prawem, wprowadzającą klienta w błąd, tzw. kryptoreklamę oraz o nachalną reklamę),
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej (polegającego na tym, że przedsiębiorca dostarcza klientowi określony produkt po zaniżonej cenie lub nawet bezpłatnie, ale pod warunkiem, że klient skłoni inne osoby do zakupu),
- prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym (tzw. systemie argentyńskim).
Należy podkreślić, że nie jest to zamknięta lista. Jeżeli określone działanie nie znajduje się w tym katalogu, ale spełnia kryteria czynu nieuczciwej konkurencji, to w dalszym ciągu stanowi ono taki czyn, nawet jeśli ustawa go wprost nie precyzuje.
Jak bronić się przed czynami nieuczciwej konkurencji?
Przedsiębiorca, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone czynem nieuczciwej konkurencji ma do dyspozycji szereg możliwości zmierzających do naprawienia wyrządzonych mu szkód. Może on bowiem żądać:
- zaniechania niedozwolonych działań,
- usunięcia skutków niedozwolonych działań,
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (np. ogłoszenia w prasie lub innym medium),
- naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (np. zysków ze sprzedaży podrobionych towarów),
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Ponadto, przedsiębiorca w toku postępowania sądowego może wnieść do sądu prośbę o wydanie odpowiedniego orzeczenia dotyczącego składników majątku związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. Może chodzić np. o zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania wartości towarów lub wyrobów, a także opakowań, materiałów reklamowych i innych przedmiotów związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.
Wymienione wyżej roszczenia są narzędziami egzekwowania odpowiedzialności cywilnej w związku z naruszeniem zasad uczciwej konkurencji.
Sankcje karne związane z czynem nieuczciwej konkurencji
Obok sankcji cywilnoprawnych, dokonanie określonego czynu nieuczciwej konkurencji może rodzić sankcje natury karnej. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji kwalifikuje następujące czyny nieuczciwej konkurencji jako czyny zabronione:
- ujawnianie lub wykorzystywanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy (zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności, a nawet karą pozbawienia wolności do lat 2),
- kopiowanie zewnętrznej postaci produktu lub wprowadzenie tak skopiowanych produktów do obrotu (zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności, a nawet karą pozbawienia wolności do lat 2),
- organizowanie lub posługiwanie się systemem sprzedaży lawinowej (zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy, aż do 8 lat),
- fałszywe oznaczanie produktów lub posługiwanie się reklamą o takiej treści (czyn ten stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny lub aresztu),
- rozpowszechnianie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd, dotyczących konkurencyjnego przedsiębiorcy lub nieuczciwe zachwalanie własnej firmy (czyn ten również stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny lub aresztu).
Ściganie wymienionych wyżej przestępstw i wykroczeń następuje odpowiednio na wniosek lub żądanie pokrzywdzonego przedsiębiorcy lub klienta.
Klauzula o zachowania poufności zapobiega czynom nieuczciwej konkurencji
Najbardziej praktycznym aspektem funkcjonowania przepisów opisanych w artykule jest często spotykane w praktyce obrotu gospodarczego, zawieranie umów (czy też klauzul w umowach) o zachowaniu poufności.
Strony takiej umowy zobowiązują się do ochrony informacji pozyskanych w czasie trwania współpracy, zawierających tajemnice przedsiębiorstwa ich partnera handlowego, których definicję zawiera ustawa w art. 11 ust. 4. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony umowy o zachowaniu poufności objęły taką umową również inne informacje, niż te wskazane w w/w przepisie.
Czytaj więcej w Money.pl src="http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=1315314826&de=1346882400&sdx=0&i=&ty=3&ug=1&s%5B0%5D=bezrobocie&colors%5B0%5D=%231f5bac&w=600&h=300&cm=0&lp=1"/>Dodaj wykresy do Twojej strony internetowej