Resort finansów przyjął w sprawie kas fiskalnych prostą zasadę: powinni je stosować wszyscy, którzy prowadzą sprzedaż towarów dla osób fizycznych. W mniejszym stopniu fiskalizacji podlegać ma natomiast sprzedaż usług.
Uwzględniając jednak kryteria wielkości obrotu lub przedmiotu prowadzonej działalności, zwalnia się z tego obowiązku na czas określony pewne grupy podatników. Uprawnienia do wydawania rozporządzeń zwalniających z obowiązku stosowania elektronicznych urządzeń rejestrujących otrzymało na mocy ustawy Ministerstwo Finansów. W efekcie w latach 1993-2005 coraz szersza grupa podatników traciła zwolnienie z obowiązku stosowania kas fiskalnych.
Proces ten nie przebiegał bezkonfliktowo. Poszczególne branże usiłowały uniknąć w ogóle lub chociaż odroczyć w czasie obowiązek elektronicznej rejestracji obrotów. Głównymi powodami takich działań były np. obawy przed zmianami, nieufna postawa wobec fiskusa (dokładna rejestracja obrotu mogłaby skłonić aparat skarbowy na przykład do wycofania się z korzystnych dla podatnika form opodatkowania)
, albo wręcz chęć ukrycia obrotów, czy też możliwość operowania w tzw. „szarej strefie”. *Najkorzystniejsze warunki dla biznesu wg raportu Banku Światowego: *
Litwa na 15
Estonia na 16.
Słowacja na 37.
Republika Czeska na 41.
Węgry na 52
Polska na 54. miejscu
Coroczny raport Banku Światowego „Doing business umieszcza Polskę na 54 miejscu w rankingu 155 państw świata jeśli chodzi o najkorzystniejsze warunki dla wielkiego, średniego i małego biznesu. Kategorię tę wyjaśniono w następujący sposób: łatwość prowadzenia działalności gospodarczej oznacza, że rząd stworzył takie regulacje prawne i ekonomiczne, które wspierają operacje biznesowe. Nasze dalekie miejsce to poważna bariera dla zagranicznych przedsiębiorców, którzy rozważają wejście na nasz rynek. Warto wspomnieć, że zarówno na Litwie, Słowacji, jak też w Czechach i na Węgrzech wprowadzono rejestrację obrotów detalicznych za pomocą kas.
Trzeba podkreślić, że tylko jasny i przejrzysty system podatkowy, w parze z wysoką ściągalnością podatków, sprzyjają rozwojowi działalności gospodarczej i zachęcają zagraniczne podmioty do inwestycji. Na państwie zaś spoczywa obowiązek zapewnienia swobody działania, równego traktowania podatników i efektywnego ściągania swoich należności z podatków.
I choć premier Kazimierz Marcinkiewicz w wywiadzie dla Financial Times (z dn. 25.04.2006 r.) zapewnił, że wszystkie elementy najistotniejsze dla zagranicznych inwestorów, takie jak: niski deficyt budżetowy, stabilne finanse publiczne, wspieranie inwestycji czy obniżanie i upraszczanie podatków, są obecne w programie koalicji, to kolejne projekty zmian Ministerstwa Finansów, szczególnie w sferze przepisów podatkowych, nie budzą entuzjazmu wśród najbardziej zainteresowanych – przedsiębiorców. Świadczą o tym liczne publikacje m.in. w ogólnopolskich dziennikach, których autorzy cytują opinie podatników z różnych branż – taksówkarzy, właścicieli targowych stoisk, rzemieślników, czy właścicieli małych sklepów, obawiających się o swoje interesy w kontekście projektowanych przez resort finansów zmian.
Zagrożenia, które warto uwzględnić w debacie medialnej nad obowiązkiem ewidencjonowania obrotów przy pomocy kas rejestrujących.
Obowiązek stosowania kas fiskalnych przez wybrane grupy podatników (zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami Ministerstwa Finansów) wiąże się też z szeregiem pytań i wątpliwości ze strony przedsiębiorców:
- jak pogodzić się z niestabilnością decyzji Ministerstwa Finansów, które jednym nakazuje posiadanie kas rejestrujących, a innym nie; dla jednych podatników wprowadza zwolnienia tylko na czas oznaczony, innych z tego obowiązku zwalnia w ogóle;
- dlaczego u jednych grup podatników toleruje się możliwość operowania w „szarej strefie”, a u innych nie (kwestia lobbingu, szumu w mediach?);
- czy planowany zryczałtowany podatek VAT rozwiąże problemy podatkowe przedsiębiorców wykazujących obroty poniżej 35 tys. Euro; czy będzie on korzystny dla podatników i jakie kryteria przyjmie resort finansów do określenia jego kwoty;
- jak będzie wyglądała refundacja kosztów za zakup kas fiskalnych – przepisy w tej kwestii ciągle są niejasne;
- czy państwo stać na to, by świadomie rezygnować z ewidencjonowania obrotów przez przedsiębiorców detalicznych, a tym samym pozbywać się kontroli nad ściągalnością podatków, nie wspominając już o niebezpieczeństwie rozwijającej się „szarej strefy”.