Dostawa towaru już w momencie jego wydania?

Przypomnijmy, że do końca roku 2013 znaczenie miała data wydania towaru lub wystawienia faktury (jeżeli taki dokument musiał być sporządzony). Obecnie wszystko zależy od postanowień umowy między przedsiębiorcą a nabywcą sprzedawanych przez niego towarów - w niektórych sytuacjach obowiązek podatkowy powstanie w momencie dokonania dostawy towaru, w innych - w chwili jego wydania.

W znowelizowanej Ustawie o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) nie znajdziemy już art. 19, który wyznaczał moment powstania obowiązku podatkowego w VAT do końca 2013 roku. Znowelizowane przepisy zostały zamieszczone w nowo dodanym art. 19a.

Jak wskazuje jego ust. 1 - obecnie obowiązek podatkowy powstaje z chwilą *dokonania dostawy towarów *albo wykonania usługi. Zapis taki oznacza przede wszystkim przejaw odejścia od "kultu” faktury - w nowych przepisach nie znajduje się już bowiem zapis uzależniający powstanie obowiązku podatkowego od wystawienia dokumentu sprzedażowego nawet wówczas, gdy jest on wymagany.

| Uwaga! Obecnie podatnicy mają czas na wystawienie faktury do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce dostawa towarów lub wykonanie usługi (albo otrzymanie zaliczki). |
| --- |

Jest to zasada ogólna, od której istnieje szereg wyjątków, jak choćby otrzymanie części lub całości zapłaty przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi (w postaci zaliczki, zadatku, przedpłaty etc.).

W takim wypadku obowiązek podatkowy powstanie w okresie otrzymania pieniędzy od kontrahenta w części odpowiadającej wpłaconej sumie. W tym miejscu należy również wspomnieć, że wystawienie faktury ma w dalszym ciągu znaczenie przy określonych rodzajach usług, jak np. tzw. mediów.

Przez wzgląd na fakt, iż od stycznia 2014 roku dla powstania obowiązku podatkowego znaczenie ma data dostawy, warto przyjrzeć się, co dokładnie kryje się pod tym pojęciem. Otóż zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów należy rozumieć datę przeniesienia prawa rozporządzania towarem jak właściciel. Najczęściej następuje to w chwili wydania towaru nabywcy.

Zagadnienie dostawy towarów zostało poruszone w wyroku NSA z dnia 14 września 2010 roku (sygn. akt I FSK 1389/09), w którym stwierdzono, że sformułowanie "rozporządzanie towarami jak właściciel” powinno być rozumiane szeroko. Z kolei w interpretacji indywidualnej z dnia 5 grudnia 2013 roku (sygn. akt IPPP1/443-1035/13-2/MP) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie podkreślił, iż z wydaniem towaru przez dostawcę wiąże się "istotny skutek dokonania sprzedaży towarów, polegający m.in. na przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub jego uszkodzenia.

Chwilą decydującą o przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru jest co do zasady wydanie towaru. Dokonanie dostawy, o którym mowa w art. 19a ust. 1 ustawy, oznacza zatem faktyczne zrealizowanie dostawy. Jeżeli strony oznaczyły inną chwilę niż wydanie towaru dla przejścia korzyści i ciężarów, to w razie wątpliwości przyjmuje się, że ta sama chwila dotyczy przejścia ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru”.

Organ skarbowy powołał się również na art. 353? Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie "z powyższej zasady wynika, że strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez obowiązujące przepisy prawa, w tym także przepisy prawa podatkowego”.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy stwierdzić, iż dostawa towaru może mieć miejsce zarówno w momencie faktycznego dostarczenia produktu do nabywcy, jak również w chwili wydania go klientowi lub przewoźnikowi w magazynie sprzedawcy (zależy, w którym momencie na nabywcę przechodzą ciężary i korzyści związane z rzeczą). To, która sytuacja będzie miała miejsce, określają szczegółowe warunki umowne. Jeżeli z ogólnych postanowień będzie wynikało, że:

- to dostawca jest zobowiązany dostarczyć (na własny koszt) dany towar do klienta, wówczas momentem powstania obowiązku podatkowego będzie dzień faktycznego dokonania dostawy,

- dostawca przygotowuje przesyłkę, a kwestia odbioru i przetransportowania pozostaje w gestii nabywcy, wówczas obowiązek podatkowy powstanie w chwili wydania towaru klientowi lub przewoźnikowi.

Istotną kwestią w temacie powstawania obowiązku podatkowego w VAT od 1 stycznia 2014 roku jest konieczność udokumentowania dokonania dostawy (również w sytuacji, gdy ma ona miejsce w momencie wydania towaru). Obowiązek ten nie wynika wprost z ustawy, jednak podatnik powinien być w stanie udowodnić, dlaczego w danym okresie powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej dostawy.

Pod tym względem w chwili obecnej panuje pewna dowolność - nie wiadomo, jakie dokumenty będą uznawane przez organy skarbowe za wystarczające dowody dokonania dostawy. Należy pamiętać, iż bez względu na ich formę, powinny być one przechowywane przez pięć kolejnych lat podatkowych.