Firma na starcie. Skąd wziąć unijne dotacje?

W ciągu najbliższych miesięcy zostaną uruchomione kolejne środki z nowego budżetu unijnego. Zobacz co warto wiedzieć na temat różnych form dofinansowania.

Największą bolączką rozwoju przedsiębiorczości jest brak środków finansowych. Z tym problemem borykają się nie tylko osoby chcące rozpocząć działalność gospodarczą, ale również niedawno założone firmy, które nie mają jeszcze odpowiedniej historii finansowej umożliwiającej zdobycie kredytu w banku. Jednym z rozwiązań jest skorzystanie z różnego rodzaju form finansowania dla firm na start. O czym warto pamiętać?

Polscy przedsiębiorcy obecnie mogą skorzystać z wielu rodzajów programów mających na celu rozwój przedsiębiorczości, które są finansowane ze środków Unii Europejskiej. Na wstępie należy zaznaczyć, że osoby mające tzw. „pomysł na biznes” nie powinny od razu rejestrować działalności gospodarczej. Pierwszym krokiem jaki powinny zrobić, to szczegółowo zapoznać się z programami unijnymi, które są w danym momencie dostępne. To pozwoli uniknąć sytuacji, w której po zarejestrowaniu działalności okazało by się, że daną osobę ominie okazja do pozyskania bezzwrotnej dotacji. Może się tak zdarzyć, ponieważ wiele z programów unijnych posiada wymóg formalny mówiący o tym, że wnioskodawca w dniu złożenia wniosku nie może posiadać firmy. Oczywiście nie wszystkie programy unijne są takie i część z nich jest również przeznaczona dla istniejących firm. To, jakie są szczegółowe warunki otrzymania dofinansowania zależy od rodzaju pomocy (dotacja, preferencyjna pożyczka) oraz konkretnego programu.

Jeżeli szukamy środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej w wys. około 20-40 tys. zł warto zaczerpnąć informacji na ten temat w lokalnym Urzędzie Pracy. W wielu z nich bezrobotny ma możliwość uzyskania jednorazowej dotacji, która może być przeznaczona m.in. na: zakup środków trwałych, urządzeń, maszyn, materiałów, towarów, usług i materiałów reklamowych, pozyskanie lokalu, pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji lub doradztwa dotyczących planowanej działalności.

Zakres wydatków kwalifikowanych w przypadku dotacji z PUP (Powiatowy Urząd Pracy) w pełni odzwierciedla koszty związane z rozpoczęciem działalności (czyli zakup sprzętu, komputerów, oprogramowania, wynajęcie lokalu, itp.). Taka pomoc stanowi doskonałe wsparcie na początek działalności firmy tym bardziej, że najczęściej jest to dofinansowanie bezzwrotne, a jedynym warunkiem jej otrzymania jest prowadzenie firmy przez minimum 12 miesięcy od dnia rejestracji. Osoby chcące skorzystać z tego wariantu powinny jednak pamiętać, że aby ubiegać się o takie dofinansowanie muszą posiadać status bezrobotnego. Wiąże się to z koniecznością wcześniejszego zarejestrowania w urzędzie. Zazwyczaj można tego dokonać tuż przed formalnym złożeniem wniosku o dofinansowanie. W zależności od źródła pochodzenia środków, którymi dysponuje dany Urząd Pracy (środki krajowe lub unijne), bezrobotni mogą ubiegać się o dofinansowanie nawet do 40 tys. zł, z tym że w większości przypadków najczęściej spotykaną granicą jest 6-krotność
przeciętnego wynagrodzenia (obecnie ok. 23 tys. zł).

O czym powinny wiedzieć osoby chcące skorzystać z takiej dotacji:

1. Urzędy Pracy często w zależności od wysokości dysponowanych środków wyznaczają okresy, w których przyjmowane są wnioski - warto wcześniej rozeznać się czy w lokalnym urzędzie w najbliższym czasie ogłaszany będzie nabór wniosków,
2. rejestracja działalności może nastąpić dopiero po przyznaniu dofinansowania oraz podpisaniu stosownej umowy,
3. we wniosku o dofinansowanie trzeba szczegółowo opisać planowaną do uruchomienia działalności (Biznes Plan) – urzędy często darmowo pomagają wnioskodawcom w wypełnieniu całej niezbędnej dokumentacji,
4. otrzymane środki można przeznaczyć wyłącznie na zakup środków/usług wskazanych we wniosku (konieczność udokumentowania zakup na podstawie faktur/rachunków),
5. warunkiem otrzymania pomocy jest prowadzenie działalności przez okres min. 12 miesięcy,
6. wnioskodawca w okresie prowadzenia działalności nie może zostać zatrudniony w innej firmie.

Do tej pory dotacje na utworzenie nowej firmy można było pozyskać z dwóch krajowych programów operacyjnych - Kapitał Ludzki oraz Innowacyjna Gospodarka. W ramach pierwszego zainteresowani mogli skorzystać z Działania 6.2. „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia”. W ramach minionej perspektywy na powyższe działanie przeznaczono ponad 400 mln euro[1]. W ciągu ostatnich 6 lat w ramach Priorytetu VI (Działania 6.1, 6.2, oraz 6.3). Przeszkolono ok. 1,05 mln osób, z czego ponad 137 tysięcy osób pozyskało środki na podjęcie działalności gospodarczej (w ramach działania 6.2.). Jeśli chodzi o przyszłą perspektywę unijną to osoby planujące rozpocząć działalność gospodarczą mogą liczyć m.in. na: Program Wiedza, Edukacja i Rozwój, Program Inteligentny Rozwój oraz Programy Regionalne. W ciągu najbliższych lat priorytet integracji z rynkiem pracy w ramach WER, w szczególności osób młodych może liczyć łącznie na 505 mln euro.

Zasady przyznania dofinansowania opierają się z reguły na dwóch etapach: szkoleniu oraz złożeniu wniosku wraz biznes planem. Pierwszy z etapów jest obligatoryjny i wiąże się z koniecznością uczestnictwa w szkoleniach m.in. z przedsiębiorczości, podstaw księgowości, prawa pracy, marketingu, pisania biznes planu itp. Dopiero po ukończeniu takiego szkolenia, które zazwyczaj trwa około miesiąca. Wnioskodawcy mogli złożyć wniosek o przyznanie dotacji (do 40 tys. zł) lub pożyczki (do 50 tys. zł). Uzyskane w ten sposób środki można wykorzystać zarówno na cele inwestycyjne (zakup środków trwałych, maszyn, urządzeń), jak również cele obrotowe związane z bieżącym funkcjonowaniem firmy.

Należy przy tym zaznaczyć, że taka forma ubiegania się o dofinansowania wiąże się z dłuższym czasem oczekiwania na przyznanie środków, ponieważ łączny czas szkoleń, rozpatrywania wniosków oraz przyznania dotacji może trwać nawet 6 miesięcy. W tym czasie wnioskodawca nie może założyć firmy.

[1] Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

Informacje na temat omawianych form pomocy w danym regionie można znaleźć m.in. na stronach internetowych właściwego Wojewódzkiego Urzędu Pracy lub Urzędu Marszałkowskiego. Można również skorzystać ze wsparcia oferowanego w ramach tzw.Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich. Warto śledzić informacje pojawiające się na tej stronie, ponieważ w najbliższym czasie rozpocznie się wdrażanie nowych programów związanych z tzw. perspektywą 2014-2020 w ramach której przydzielane będą nowe środki unijne, w tym również na rozpoczęcie i rozwój prowadzonej działalności. Szczegóły konkretnych programów nie są znane, jednak należy domniemywać, że zasady przydzielania środków oparte będą na wyżej opisanej formule szkolenia + złożenie wniosku.

Wyżej wskazane sposoby dofinansowania są odpowiednie dla osób szukających środków do 50 tysięcy złotych. Uzyskanie wyższej kwoty na rozpoczęcie działalności jest o wiele trudniejsze. Osoby posiadające innowacyjny pomysł na działalność, które szukają znacznie większych pieniędzy, mogą spróbować uzyskać wsparcie od prywatnych funduszy, które dysponują środkami uzyskanymi w ramach Działania 3.1. PO IG (Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka). Trzeba przy tym zaznaczyć, iż uzyskanie w ten sposób środków jest o wiele trudniejsze i odbywa się na zasadzie inwestycji „venture capital”, w której fundusz w zamian za przekazywane środki obejmuje część udziałów w nowo zawiązanym podmiocie (zgodnie z wymaganiami maksymalnie 50%).

Gdy mówimy o wysoce innowacyjnych pomysłach na biznes gra jest warta świeczki, ponieważ pomysłodawcy mogą otrzymać nawet 200 tys. euro (ponad 800 tys. zł). W przypadku takiego rozwiązania, pomysłodawca zawiązuje spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w której dany fundusz jest udziałowcem i staje się naszym partnerem biznesowym. Zakres współpracy z funduszem nie jest ściśle określony i zależy przyjętej polityki. Z reguły jednak fundusze spełniają rolę inwestora finansowego, który nie wtrąca się w bieżącą działalność, kontrolując tylko czy przekazane środki wydatkowane są zgodnie ze wstępnymi założeniami (przed podpisaniem umowy inwestycyjnej, obie strony opracowują plan działania i rozwoju spółki). Dzięki formule inwestycji venture capital, nowa spółka nie jest zadłużona i w razie konieczności może zaciągnąć kolejne zobowiązania lub nawet otrzymać kolejną dotację. Osoby zainteresowane pozyskaniem kapitału w ten sposób muszą zdawać sobie sprawę, że jakiekolwiek decyzję dotyczące rozwoju firmy podejmowane są
wspólnie z inwestorem i co do zasady muszą być zgodne z wcześniej przyjętą strategią. Ogólnie rzecz ujmując, oprócz znacznych środków finansowych, pomysłodawcy uzyskują również wsparcie w postaci doświadczenia, sieci kontaktów i know-how osób pracujących i zarządzających w funduszu.

Obowiązki i prawa pomysłodawcy ustalane są w tzw. umowie inwestycyjnej, której warunki są wynikiem negocjacji pomiędzy stronami (inwestorem i pomysłodawcą). Z reguły fundusz przekazujący środki w ramach działania 3.1. pełni rolę nadzorcy w spółce, czy pieniądze wydatkowane są zgodnie z wstępnym i założeniami oraz czy planowane cele zostają osiągnięte. Narzędziami kontroli jest powołanie m.in. rady nadzorczej w spółce, w skład której wchodzą przedstawiciele funduszu lub zamieszczenie odpowiednich zapisów w umowie spółki i umowie inwestycyjnej (np. w przypadku podjęcia określonych działań wymagana jest zgoda rady nadzorczej lub uchwały zgromadzenia wspólników). Listę podmiotów, które obecnie udzielają tego rodzaju wsparcie można znaleźć na stronie internetowej - w zakładce „Lista podpisanych umów”, Nabór 2013.

Powyższe sposoby przeznaczone były dla osób, które dopiero chcą rozpocząć działalność. W przypadku młodych firm, które jeszcze nie posiadają wystarczającego zabezpieczenia, dobrym rozwiązaniem są tzw. kredyty de minimis. Chodzi o możliwość uzyskania poręczenia/gwarancji od Skarbu Państwa (poprzez Bank Gospodarstwa Krajowego) w wysokości do 60% kwoty kredytu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeden przedsiębiorca nie może uzyskać pomocy de miminis większej niż 200 tys. euro (w przypadku działalności transportowej 100 tys. euro) w danym roku podatkowym (w którym ubiega się o pomoc) oraz w ciągu dwóch poprzednich lat, przy czym do tej kwoty wlicza się wartość wnioskowanej gwarancji.

Ostateczne warunki (oprocentowanie, okres trwania itd.) takiego kredytu określa bank, który go udziela. Co ważne, w listopadzie 2013 r. BGK rozszerzył zakres udzielanych gwarancji również na kredyty inwestycyjne. Kredyty de minimis są dobrym rozwiązaniem dla stosunkowo młodych przedsiębiorstw, które posiadają stabilną sytuację finansową oraz które zamierzają zrealizować plan rozwoju prowadzonej działalności (realizacja inwestycji, zwiększenie skali działania), dzięki uzyskaniu dodatkowych środków. Skorzystanie z gwarancji de minimis daje takim firmom możliwość skorzystania z kredytu, którego bez dodatkowego zabezpieczenia by nie otrzymały. Obecnie tego typu kredyty oferują w Polsce 22 banki.

Dzięki środkom z Unii Europejskiej, osoby zainteresowane rozpoczęciem działalności gospodarczej mogą uzyskać wsparcie na realizację swoich pomysłów zazwyczaj do kwoty 50 tys. zł. Ostateczne warunki otrzymania pomocy są zależne jednak od danego programu, przy czym ich różnorodność i powszechność pozwala stwierdzić, że każdy bez problemu powinien znaleźć optymalny sposób na pozyskanie dodatkowych środków na rozwój firmy. Osoby zainteresowane powinny szczegółowo zapoznać się z możliwościami otrzymania takich dotacji, ponieważ w ciągu najbliższych paru miesięcy zostaną uruchomione środki z nowej perspektywy unijnej, która trwać będzie do 2020 roku.