Formularz A1 zaświadcza o tym, że osoba składająca je podlega ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego. Wniosek o zaświadczenie A1 ma prawo złożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca, a także osoba, która pracuje na własny rachunek.
Zaświadczenia A1 nie wydaje się osobie, która pracuje przynajmniej w dwóch krajach członkowskich Unii Europejskiej i mieszka w jednym z nich albo osobie, która wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich.
Zaświadczenie A1 musi zostać potwierdzone przez instytucję, która w danym kraju wydaje formularze. W Polsce jest to ZUS.
Jak wypełnić zaświadczenie A1?
Formularz ZUS A-1 podzielono na kilka bloków. Wzór takiego dokumentu można znaleźć na stronie ZUS. Na początku wpisujemy PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu. Potem zaznaczamy, czy zaświadczenie dotyczy kobiety, czy mężczyzny. Wpisujemy imiona, nazwisko, datę urodzenia, obywatelstwo, miejsce urodzenia, adres z miastem, kod pocztowy. Potem trzeba zaznaczyć dane dotyczące kraju, którego prawo bierze się pod uwagę w poświadczeniu. W naszym przypadku będzie to PL. W zaświadczeniu należy również podać datę początkową, od kiedy poświadcza się ustawodawstwo i datę końcową takiego ustawodawstwa.
Formularz A1- ZUS wystawiany jest ostatecznie albo tymczasowo. Jeśli wystawia się je tymczasowo, to obowiązuje tak długo, jak długo wykonywana jest praca. Potem w zaświadczeniu potwierdza się, że pracownik jest oddelegowany do pracy, że wykonuje pracę w dwóch lub kilku państwach członkowskich. W dalszych polach należy potwierdzić czy pracownik pracuje jako marynarz albo też pracuje na własny rachunek w różnych krajach lub też jest urzędnikiem służby cywilnej, którego zatrudnia określone państwo. W kolejnym etapie przekazujemy informacje o pracodawcy lub też dane działalności, którą świadczy osoba. W tym drugim wypadku trzeba wpisać NIP i REGON działalności albo PESEL i serię i numer dowodu osobistego.
Jeśli pracownik jest marynarzem, koniecznie trzeba będzie wpisać banderę statku. Jeśli pracownik jest osobą zatrudnioną w transporcie międzynarodowym, to trzeba podać nazwy konkretnych krajów.
Wycofanie lub zmiana decyzji poświadczającej formularza A1
Formularz A1 powinien być uznany zarówno przez instytucje ubezpieczenia społecznego, jak i sądy państw członkowskich. Warto pamiętać, że tylko organ, który taki dokument wydaje, może dokonać zmiany w zaświadczeniu. Płatnik składa więc oświadczenie "Informacji w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym". Jeśli zostaną zgłoszone wątpliwości odnośnie do takiego zaświadczenia, to ZUS musi po raz wtóry sprawdzić prawidłowość decyzji. Jeśli dane się są prawdziwe, to pracownik musi być zgłoszony do ubezpieczenia w państwie, na którego terenie wykonuje on pracę.
Można więc powiedzieć, że zaświadczenie A1 potrzebne jest, jeśli świadczymy pracę za granicą i wymaga się potwierdzenia, ubezpieczeniu społecznemu, którego kraju podlegamy. Instytucją, która poświadcza i wydaje zaświadczenie A1 Polakom, jest ZUS, który ma obowiązek na wezwanie innego państwa UE sprawdzić zasadność wydania decyzji i formularza A1.