Jak przekazać firmę dziecku i nie płacić podatku?

Mając dorosłe, przedsiębiorcze dziecko można przekazywać firmę stopniowo, wydzielając z prowadzonego przedsiębiorstwa poszczególne składniki majątku. Trzeba jednak liczyć się z tym, że w decyzji tej będzie uczestniczył także fiskus.

W takim przypadku bowiem każde, nawet nieodpłatne przekazanie należy rozpatrzeć pod względem opodatkowania VAT-em. Przekazując jednorazowo całość przedsiębiorstwa lub jego wydzieloną część można uniknąć płacenia podatków.

Opodatkowaniu VAT podlega m. in. odpłatana dostawa towarów, przy czym w pewnych okolicznościach przepisy uznają. że jest nią także nieodpłatne przekazanie. Problemu tego nie ma, gdy przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Ustawa o VAT wprost wskazuje bowiem, że jej przepisów nie stosuje się do zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, wyłączając w ten sposób spod opodatkowania VAT-em takie czynności. Nie ma przy tym znaczenia, czy zbycie następuję odpłatnie czy nieodpłatnie.

| Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 551 Kodeksu cywilnego). Natomiast definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawiera na własne
potrzeby ustawa o VAT, która wskazuje, że jest to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. |
| --- |

Co ważne, rodzic, który przekazuje firmę nie powinien zamykać swojej działalności zanim nie sfinalizuje całego procesu. Gdyby najpierw zakończył swoją działalność, musiałby odprowadzać podatek od tzw. spisu z natury. Opodatkowaniu VAT-em, poza np. dostawą towarów czy świadczeniem usług, podlegają bowiem także towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy.

Ma to miejsce w przypadku rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej nie mającej osobowości prawnej (np. spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej), jak również zaprzestania przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wykonywania działalności gospodarczej.

| Konieczność opodatkowania pojawi się w przypadku przedsiębiorców niekorzystających ze zwolnienia z VAT. Dotyczy to tylko tych towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca z tego prawa skorzystał, czy nie. Istotne jest tylko, czy takie prawo posiadał na etapie dokonywania zakupów. |
| --- |

W przypadku odpłatnego przekazania nawet całej firmy pojawi się konieczność zapłaty podatku dochodowego. Przychodem z działalności gospodarczej jest również odpłatne zbycie wykorzystywanych na potrzeby związane z firmą składników majątku, m. in. środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku nieodpłatnego przekazania przedsiębiorstwa lub jego części nie trzeba jednak płacić podatku dochodowego. Obowiązek podatkowy nie pojawi się zarówno u zbywcy, jak i nabywcy.

W przypadku gdy przedsiębiorstwo stanowi przedmiot darowizny trzeba pamiętać o podatku od spadków i darowizn. Jednak w przypadku nieodpłatnego przekazania dziecku podatku tego nie trzeba w ogóle płacić. W ustawie są bowiem przewidziane zwolnienia i ulgi, choć ich skuteczność będzie uzależniona od spełnienia określonych warunków. Rodzice mogą dokonać darowizny na rzecz dzieci bez żadnych limitów i bez podatku. Trzeba jednak pamiętać o dwóch ważnych warunkach.

Po pierwsze darowiznę należy zgłosić fiskusowi, gdy zsumowana wartość wszystkich darowizn od rodziców w ciągu 5 lat poprzedzających ten rok przekracza 9 637 zł (czyli kwotę, która w ogóle nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem). W przypadku przedsiębiorstwa będzie to więc regułą. Należy to zrobić w ciągu 6 miesięcy. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje jednak przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Przekazanie przedsiębiorstwa powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jednak w przypadku, gdy w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, konieczną formą będzie akt notarialny. Wtedy o zgłoszeniu nie trzeba pamiętać.