Jak rozliczyć dzień pracy, gdy pracownik nie dotarł do firmy

Przykład:

_ Jeden z pracowników zadzwonił już rano, drugi dopiero dodzwonił się w południe. Czy ich nieobecność jest usprawiedliwiona? Jak rozliczyć ten dzień nieobecności? Czy musi to być urlop wypoczynkowy? Jeden z tych pracowników wykorzystał już cały urlop wypoczynkowy, jaki przysługiwał mu w 2010 r. _

Każdemu z pracowników pracodawca powinien usprawiedliwić nieobecność w pracy spowodowaną gwałtownymi opadami śniegu i powiązanymi z nimi problemami komunikacyjnymi. Zarazem za ten dzień pracownikowi nie należy się wynagrodzenie i to niezależnie od tego, czy ma prawo do urlopu wypoczynkowego, czy już nie.

Kodeks pracy ani też przepisy dotyczące usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy nie przewidują takiej sytuacji jak katastrofa lub klęska żywiołowa. Nie oznacza to jednak, że nieobecność pracownika jest nieusprawiedliwiona.

Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są bowiem nie tylko zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, lecz także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

Oznacza to, że pracodawca ma prawo usprawiedliwić każdą nieobecność pracownika, jeżeli pracownik powiadomi o tym pracodawcę albo pracodawca zna przyczynę nieobecności – bez bezpośredniego powiadomienia.

Udzielenie urlopu w takiej sytuacji byłoby możliwe, tylko gdy termin nieobecności z powodu powodzi pokrywałby się z terminem urlopu określonym w planie urlopów (co jest mało prawdopodobne). Nie można jednak uznać za dopuszczalne udzielanie urlopów wstecznie, gdyż w przypadku braku planu urlopowego lub zmiany terminu urlopu pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.

Za ten dzień pracownikowi jednak wynagrodzenie przysługiwać nie może. Zasadą kodeksową jest wypłacanie wynagrodzenia za pracę wykonaną, a za okres wykonywania pracy – tylko gdy przepisy prawa pracy to nakazują.

W kwestii wynagrodzenia za czas nieobecności w pracy spowodowanej zamiecią śnieżną wypowiedział się już Sąd Najwyższy w uchwale z 19 czerwca 1979 r. (sygn. akt I PZP 20/79), gdzie wyraźnie wskazał, że pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za okres takiej nieobecności.

Pracodawca może oczywiście podjąć decyzję o wypłacie wynagrodzenia za okres nieobecności pracownika z powodu gwałtownych śnieżyc, powodzi lub innych trudnych sytuacji pogodowych lub klęsk żywiołowych, bez udzielenia mu urlopu wypoczynkowego (w tym urlopu na żądanie, co zresztą w tym wypadku byłoby kłopotliwe formalnie). Jednakże takie zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia bez podstawy prawnej nie jest aprobowane w orzecznictwie (por. wyrok SN z 4 marca 2009 r., sygn. akt II PK 202/08).

Należy więc uznać, że w takiej sytuacji pracownik nie ma w ogóle roszczenia o wypłatę takiego wynagrodzenia. Z drugiej strony pracodawca – z racji braku podstawy prawnej – jeżeli zdecyduje się na wypłatę, to ma pełną swobodę w określaniu wysokości takiego wynagrodzenia dla pracownika. Pracownik nie ma bowiem podstaw do żądania wynagrodzenia w określonej kwocie lub obliczonego w określony sposób.

Pamiętajmy, że w razie wystąpienia innych, już płatnych usprawiedliwionych nieobecności (choroba, urlop), kwota ta ulegnie dalszemu obniżeniu, ale zarazem pracownik otrzyma rekompensatę za nieobecność w postaci wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego albo wynagrodzenia urlopowego.

• Art. 80 Kodeksu pracy.
  • § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

* Autor jest specjalistą w zakresie wynagrodzeń*