Jakie są zasady odliczania podatku VAT

Odliczenie VAT to innymi słowy mówiąc, pomniejszenie o wartość podatku VAT, kwoty należnego podatku z tytułu dokonanej sprzedaży. W efekcie, skutkuje to zmniejszeniem kwoty podatku należnego do zapłaty w urzędzie skarbowym lub powstaniem nadwyżki, przenoszonej na następny okres rozliczeniowy.

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Ponadto, zakup towarów lub usług musi być związany z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

Ustawa przewiduje jednak wiele wyjątków, rozszerzających prawo do odliczenia podatku VAT na sytuacje, w których podatek naliczony nie jest związany z czynnością opodatkowaną. Można je podzielić na trzy grupy:

Podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli importowane albo nabyte towary lub usługi dotyczą:

• dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju (a zatem formalnie nieopodatkowanych), jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami;
  • wydania drukowanych materiałów reklamowych, próbek i prezentów (art.7 ust.3-7 ustawy o VAT).

Podatnik, zgodnie z art.27 ust.3 pkt 1 ustawy o VAT, ma prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli miejscem świadczenia usług niematerialnych jest terytorium państwa poza Unią Europejską lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem posiadania dokumentów, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Dotyczy to w szczególności:

• transakcji ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, w tym świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych;
  • udzielania i pośrednictwa w udzieleniu kredytu oraz zarządzania kredytem przez kredytodawcę;
  • pośrednictwa lub wszelkich działań w zakresie gwarancji kredytowych lub jakiegokolwiek innego zabezpieczenia pieniędzy oraz zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę;
  • transakcji, w tym pośrednictwa, dotyczących rachunków terminowych i bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem inkasa należności i faktoringu;
  • transakcji, w tym pośrednictwa dotyczącego walut, banknotów i monet używanych jako prawne środki płatnicze - z wyłączeniem przedmiotów kolekcjonerskich (przez przedmioty kolekcjonerskie rozumie się monety ze złota, srebra oraz innych metali lub banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy, a także monety o wartości numizmatycznej);
  • transakcji, w tym pośrednictwa, z wyłączeniem zarządzania i przechowywania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach i stowarzyszeniach, obligacje i inne papiery wartościowe - z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów lub udziałów.

Podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT także w sytuacji, gdy wykonując czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 122 ust. 1 ustawy o VAT (dot. złota inwestycyjnego), nabywa:

• złoto inwestycyjne od podatnika wytwarzającego lub przetwarzającego złoto w celach przemysłowych albo dostarcza złoto w celach przemysłowych;
  • w tym również wewnątrzwspólnotowo, lub importuje złoto inne niż złoto inwestycyjne, jeżeli to złoto jest następnie przekształcone w złoto inwestycyjne przez tego podatnika lub na jego rzecz;
  • usługi polegające na zmianie postaci, masy lub próby złota, w tym złota inwestycyjnego, w tym również wewnątrzwspólnotowo, lub importuje towar lub usługi, związane z wytworzeniem lub przetworzeniem złota inwestycyjnego.

O sytuacjach, w których nie można odliczyć VAT czytaj na następnej stronie

Prawo reguluje również sytuacje, w których nie ma możliwości odliczenia podatku VAT. Zmniejszenie wymiaru należnego podatku, nie jest możliwe w przypadku:

• importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu, mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium krajów wymienionych w załączniku nr 5 do Ustawy o podatku od towarów i usług;
  • paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, których łączna masa pojadu nie przekracza 3,5 tony - z wyłączeniem pojazdów opisanych w art. 86 ust. 4 pkt. 1-7 wyżej wspomnianej ustawy;
  • usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników, świadczących usługi przewozu osób;
  • towarów i usług, których nabycie:

1. zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia podmiotowego albo przed dniem rezygnacji z tego zwolnienia, z wyjątkiem przypadków sporządzenia spisu z natury i zawiadomienia o tym Naczelnika Urzędu Skarbowego;
2. nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi.

Podstawą zmniejszania wymiaru należnego podatku z tytułu dokonanej sprzedaży jest wartość podatku naliczonego. Natomiast kwotę podatku naliczonego (czyli podatku VAT) stanowi:

• suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika, wraz z uwzględnieniem rabatów:

- z tytułu nabycia towarów i usług,

- potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,

- od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu;

• w przypadku importu - suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego;
  • zryczałtowany zwrot podatku (podatek wykazany na fakturze VAT RR);
  • kwota podatku należnego od importu usług;
  • kwota podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca;
  • kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT);
  • różnica podatku od nabycia towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, na terytorium kraju, gdy podatek VAT został w całości z tytułu ich importu pobrany od podatnika dokonującego nabycia tych towarów - w przypadku gdy kwota podatku z tytułu importu towarów jest niższa od kwoty podatku, jaka byłaby należna z tytułu dostawy tych towarów na terytorium kraju;
  • wpłacona różnica VAT do dopłaty powstała w wymiarze podatku w imporcie w wyniku wydania przez organ celny decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

U podatnika dokonującego WDT nowego środka transportu, kwotą podatku naliczonego jest kwota stanowiąca równowartość 22 % kwoty należnej z tytułu dostawy nowego środka transportu, nie wyższa jednak niż kwota podatku zawartego w fakturze stwierdzającej nabycie tego środka lub dokumencie celnym, albo podatku zapłaconego przez tego podatnika od wewnątrzwspólnotowego nabycia tego środka.

Prawo podatkowe nieustannie ewoluuje. Tylko w ciągu ostatnich 10lat, wprowadzono blisko 140 zmian w ustawach. Niejasne przepisy pozostawiają również wiele wątpliwości prawnych. Nie każdy bowiem urząd skarbowy w ten sam sposób interpretuje zapisy ustawy. Najwłaściwsze jest zatem skierowanie pisemnej prośby o ustosunkowanie się urzędu skarbowego do dokonywanych odpisów VAT w danym przedsiębiorstwie i to jeszcze przed ich rozpoczęciem. Uchroni to zapewne przed odpowiedzialnością karno-skarbową.