Jeżeli przed tobą podpisanie długoterminowej umowy z kontrahentem, wpisz do niej możliwość zapłaty kary umownej w określonych sytuacjach. Trwające długo kontrakty mają to do siebie, że niosą spore ryzyko, że mogą nie być wykonane tak, jak powinny. Oczywiście nie chodzi tu zawsze o złą wolę jednej ze stron. Przyczyn niewykonania umowy może być bardzo dużo. Nie raz są sytuacje, że żadna ze stron nie jest winna temu, że umowa nie jest dotrzymana. Jednak na wypadek, gdyby to kontrahent zawinił, warto się do tego dobrze przygotować. Formą rekompensaty w takiej sytuacji może być kara umowna.
Kara umowna może być zastosowana tylko w przypadku zobowiązań, których nie wyraża się w pieniądzu. Jest więc zabezpieczeniem umowy, a jednocześnie pełni funkcję odszkodowania.
Kara umowna może zostać nałożona:
- w sytuacji, gdy zobowiązanie nie zostanie wykonane,
- gdy wykonano zobowiązanie nie tak, jak należy,
- za określone uchybienia w umowie.
Dobrze jest wiedzieć, że w przypadku jednej umowy możemy określić inną karę umowną na wypadek jej niewykonania, a inną za to, gdy nie będzie wykonana rzetelnie.
Jak ustalamy wysokość kary umownej?
To, jak wysoka będzie kara umowna, jest zależne wyłącznie od decyzji i ustaleń obu stron. Wysokość kary umownej nie jest w żaden sposób powiązane z wartością strat, jakie poniesiono. Wypłacenie kary umownej jest możliwe dopiero, gdy powstanie szkoda. W sytuacji, gdy dłużnik wypełni część zobowiązania, zachowując termin, jednak zwłoka nie jest wielka można, obniżyć karę umowną. W prawie nazywa się to* miarkowaniem kary umownej*. Chodzi o to, że jeśli znaczna część umowy została zrealizowana (np. 90 proc.), to nie powinno się żądać całej kary umownej w sytuacji przekroczenia terminu wykonania. W takim wypadku należy zmniejszyć karę proporcjonalnie. Gdy uznamy, że kara umowna jest zbyt wysoka, można ustalić jej obniżenie.
Kategorie kar umownych
Prawo rozdziela kary na kilka kategorii:
- kara wyłączna – w sytuacji, gdy umowa nie będzie wykonana albo wykonanie nie jest należyte, wierzyciel nie ma prawa domagać się wyższej kary niż tak ustalona w umowie.
- kara alternatywna – zakłada, że wierzyciel ma prawo żądać zapłaty albo z tytułu kary umownej, albo z tytułu odszkodowania.
- kara zaliczalna – wierzyciel ma prawo żądać zapłacenia kary umownej, a także odszkodowania do wysokości szkody, którą poniósł.
- kara kumulatywna – wierzyciel ma prawo jednocześnie uzyskać zapłatę z tytułu kary umownej, a także z tytułu odszkodowania.
Kara umowna a odszkodowanie
Znaczenie pojęć jest podobne i w praktyce czasem może być stosowane zamiennie. Jest to jednak błąd, bo istnieje spora różnica między nimi. Chodzi przede wszystkim o to, że wysokość kary umownej, a także to, jak będzie naliczana, koniecznie musi być zawarte w umowie. Prawo do odszkodowania natomiast jest regulowane przepisami prawa. Poza tym kara umowna dotyczy wyłącznie umów o świadczenia niepieniężne, a odszkodowanie nie ma takiego rozgraniczenia.
Kara umowna to dobre narzędzie dyscyplinujące. Warto jednak zabezpieczyć się by kara umowna nie była dużo niższa niż potencjalne straty. Dlatego dodatkowo można też wpisać w umowie prawo do żądania odszkodowania. Trudno bowiem od razu przewidzieć jakie szkody może wyrządzić niewykonanie umowy przez naszego kontrahenta.