Gdy przedsiębiorcy dochodzą między sobą roszczeń, często stosowaną przez nich formą zapłaty jest kompensata wzajemnych należności i zobowiązań. Regulowanie takich należności czy zobowiązań odbywa się poprzez rozliczenie gotówkowe bądź bezgotówkowe. Bezgotówkowe rozliczenie między kontrahentami to przelew lub kompensata zobowiązań. Kiedy i dlaczego przedsiębiorcy decydują się na kompensatę zobowiązań?
Kompensata zobowiązań czym jest?
Kompensata to wyrównanie wzajemnych roszczeń, czyli uregulowanie należności, pokrycie powstałej szkody, zadośćuczynienie wskutek pretensji czy szkody wynikłej na skutek różnych sytuacji życiowych. To rekompensata za poniesione szkody i straty.
Kompensata zobowiązań – charakterystyka
Gdy kontrahenci wybiorą rozliczenie za pomocą kompensaty zobowiązań, muszą posiadać jednocześnie wobec siebie zobowiązanie i należność. Jest to sytuacja, gdzie są dla siebie jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Kompensata zobowiązań jest równoległym umorzeniem wierzytelności, po obu stronach. Ten specyficzny rodzaj regulowania należności, nie jest nigdy metodą płatności, która może zostać ujęta na fakturze.
Wyróżniamy dwa rodzaje kompensaty zobowiązań, są to* kompensaty ustawowe, które reguluje kodeks cywilny art.498 kc. Drugi rodzaj kompensat to kompensaty umowne*, bazują one na zapisie w umowie, która została sporządzona pomiędzy kontrahentami, jej warunki ustalane są pomiędzy stronami.
Czym jest kompensata ustawowa?
Ta kompensata jest możliwa tylko wówczas, gdy obie strony złożą odpowiednie oświadczenie. Oświadczenie to może występować w formie pisemnej bądź też ustnej, jedynym wymogiem zawarcia takiej umowy, jest, aby każda ze stron została poinformowana o rodzaju i sposobie oświadczenia.
Art. 498 kodeksu cywilnego
§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Czym jest kompensata umowna?
Według art. 498 kodeksu cywilnego kompensata umowna jest tylko możliwa:
- minął termin do spłaty długu, na jaki była zawarta umowa (wierzytelności wymagalne);
- doszło, do potrącenia wierzytelności, jeszcze przed terminem przedawnienia (wierzytelności przeterminowane);
- gdy dłużnik stał się wierzycielem, swojego wierzyciela przed zajęciem (wierzytelności zajęte).
Kiedy kompensata zobowiązań nie może być zastosowana?
Kompensata zobowiązań nie może być zastosowana w przypadkach takich jak:
- wierzytelności niewymagalnych;
- wierzytelności zajętych (inne przypadki niż te powyżej);
- wierzytelności przeterminowanych (inne przypadki niż te powyżej);
- wierzytelności, które wynikają z czynności niedozwolonych;
- wierzytelności, na skutek dostarczenia środków do utrzymania.