W Sejmie czeka na pierwsze czytanie poselski projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego wprowadzający pojęcie odsetek maksymalnych.
Nowela ta zmierza do ograniczenia stosowania w obrocie cywilnoprawnym odsetek o znacznej wysokości. Jak zauważają projektodawcy, w chwili obecnej nie ma przepisów określających maksymalną wysokość odsetek. Zdaniem posłów brak jednoznacznej regulacji w tym zakresie powoduje pojawianie się w obrocie gospodarczym zjawiska tzw. lichwy, a ofiarami nadmiernie wysokich odsetek padają zazwyczaj konsumenci.
Potrzebę uregulowania kwestii wysokości odsetek sygnalizował również Rzecznik Praw Obywatelskich.
W omawianym projekcie zawarto zatem propozycję wprowadzenia do Kodeksu cywilnego przepisu, zgodnie z którym wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej może być wyższa maksymalnie o jedną trzecią od wysokości odsetek ustawowych określanych w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów.
W chwili obecnej odsetki ustawowe wynoszą 12,25 proc. (od 25.09.03). A zatem zgodnie z propozycją odsetki maksymalne wyniosłyby na dzień dzisiejszy 16,33 proc. w stosunku rocznym.
Zgodnie z dodanym do Kodeksu cywilnego przepisem – jeżeli wysokość odsetek wynikająca z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych – to i tak należą się odsetki maksymalne.
Omawiana ustawa wprowadza także przepis uniemożliwiający wyłączanie lub ograniczanie przepisów o odsetkach maksymalnych w postanowieniach umownych. Zgodnie bowiem z art. 5 projektu „postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przepadku stosuje się przepisy ustawy”.
Projektodawcy wzięli również pod uwagę możliwość obchodzenia przepisów o odsetkach maksymalnych poprzez nakładanie wielu opłat, prowizji i innych dodatkowych kosztów przy udzielaniu kredytu bądź pożyczki (w szczególności na rzecz konsumentów). Proponuje się więc wprowadzenie do ustawy o kredycie konsumenckim ograniczenia wysokość ww. opłat do wysokości kwoty odsetek zapłaconych w pierwszym roku obowiązywania umowy. Jeśli umowa zawarta byłaby na okres krótszy niż rok – ograniczenie ustalono do kwoty odsetek za cały okres obowiązywania umowy.
Posłowie proponują także uchylenie art. 18 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach. Przepis ten wyłącza stosowanie przepisów o odsetkach maksymalnych w stosunku do oprocentowania obligacji.
By omówione regulacje były przestrzegane proponuje się wprowadzenie odpowiedzialności karnej podmiotów czerpiących nadmierne zyski z udzielanych kredytów i pożyczek.
Zgodnie z art. 6 noweli - kto w pieniężnych stosunkach kredytowych zastrzega lub pobiera korzyści majątkowe przewyższające wysokość odsetek maksymalnych – podlega karze pozbawienia wolności do lat dwóch i karze grzywny albo jednej z tych kar.
Z przepisem tym powiązano nowelizację ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
Opisane zmiany znajdują się w chwili obecnej na początku ścieżki legislacyjnej. Wejdą w życie po pozytywnym zatwierdzeniu przez Sejm i Senat oraz po podpisaniu przez Prezydenta.
Aktualne i archiwalne dane o odsetkach oraz pomocny kalkulator odsetkowy znajdziesz w serwisie DLA FIRM msp.money.pl