Koniunktura i nastroje w firmach. Kiedy koniec kryzysu?

Wskaźnik KERNA – ilustrujący nastroje w firmach – spadł nieznacznie (o 2,5 pkt. proc.) - do minus 60,83 punktów. Względny optymizm przedsiębiorców studzi ciągła niepewność o przyszłą kondycję gospodarczą kraju i firmy - wynika z najnowszych danych Instytutu Keralla Research, który cyklicznie bada nastroje i koniunkturę w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP).

Index ZAIR Instytutu Keralla Research, informujący o skali zakupów (inwestycje
w MŚP) wyniósł w trzecim kwartale minus 67,8 pkt. (w drugim kwartale minus 64,1 pkt.) i były to najwyższe wskazania Indexu od 2011 roku.

Inwestować chce ponad połowa firm MŚP (57 proc. badanych), ale będą to inwestycje ostrożne, bo w wielu firmach osiągane przychody są wciąż zbyt skromne, by realizować duże przedsięwzięcia.

- _ Właściciele firm w dużej mierze realizują krótkoterminowe zamówienia. Brakuje długofalowych umów sprzedaży, gwarantujących przychody i pozwalających planować i inwestować z większym rozmachem. W sytuacji, gdy popyt jest „na dziś” - nie ma stabilizacji. Stąd mamy ciągle silnie obecny element niepokoju o jutro _ – mówi Izabella Młynarczyk, analityk rynku Keralla Research.

Zakupy będą więc zdecydowanie przemyślane; w tym kwartale więcej nakładów jest dedykowanych na podniesienie konkurencyjności firmy. Inwestycje mają objąć głównie sprzęt komputerowy, infrastrukturę, oprogramowanie, środki transportu. Nie będzie natomiast zwiększania liczby etatów (jedynie 8 proc. wskazuje, że chce zatrudniać, a 10,3 proc. zwalniać), ale za to więcej firm, chce inwestować w podniesienie kompetencji już zatrudnionych pracowników opłacając im nieobowiązkowe kursy i szkolenia – 17,4 proc. (w ubiegłym kwartale – 13,2 proc.).

Rok 2013 przyniósł pierwsze oznaki ożywienia gospodarczego, ale w opinii wielu firm MŚP dopiero kolejne lata będą pozytywne dla światowej gospodarki. Z badania Instytutu Keralla wynika, że co czwarty przedsiębiorca spodziewa się, że gospodarki wyjdą z kryzysu w 2014 roku, a ponad połowa badanych ocenia, że będzie to w 2015 lub później (51,2 proc.).

_ - Uzyskane dane wskazują, jak silna jest niepewność przedsiębiorców, co do przyszłości, a odsunięcie końca kryzysu na rok 2015 lub nawet dalej oznacza, że na boom inwestycyjny nie ma co liczyć. Choć firmy miałyby z czego finansować inwestycje, ponieważ zgromadziły rekordowe ilości gotówki na depozytach, to wstrzymują wydatki kapitałochłonne i obciążające w sposób trwały stronę kosztową bilansu spółki. Ryzyko jest po prostu zbyt duże – komentuje Izabella Młynarczyk z Keralla Research. _

Dane z badania Instytutu Keralla Research wskazują, że udział oceniających negatywnie rozwój sytuacji gospodarczej w Polsce w ostatnim kwartale zmalał do 38,1 proc. Pesymistów ubywa już po raz kolejny - biorąc pod uwagę zarówno poprzedni kwartał, jak też początek bieżącego roku. Wówczas, aż 64,8 proc. oceniało negatywnie rozwój wydarzeń w krajowej gospodarce.

Równolegle więcej, bo 11 proc. przedsiębiorców podsumowuje poprzedni kwartał pozytywnie. Jeszcze trzy miesiące temu, takich ocen notowano tylko 5 proc. Rok wcześniej, o tej samej porze, tak nastawionych badanych było zaledwie 4,7 proc.

W odniesieniu do kondycji własnej firmy również zanotowano ożywienie w nastrojach, prognozowane zresztą przez badanych kwartał temu. O 6 pkt. procentowych mniej jest firm, w których sytuacja pogorszyła się wobec kwartału drugiego (30 proc. wobec 36 proc.), a w relacji do nastrojów z początku roku pesymistów jest mniej o 14,5 pkt.

Niemal, co czwarty ankietowany (23 proc.) wskazuje jednocześnie, że sytuacja jego firmy polepszyła się w ostatnich trzech miesiącach (rok temu w analogicznym okresie tylko 15,3 proc. deklarowało polepszenie sytuacji ekonomicznej firmy).

Kondycja ekonomiczna kraju w trzecim kwartale niestety w ocenie większości badanych przez Instytut Keralla pogorszy się. Pogorszenie w sytuacji kraju zakłada 36 proc. ankietowanych, natomiast polepszenia spodziewa się 13,5 proc. Choć są to wyniki słabsze wobec poprzedniego kwartału (wówczas zanotowano silne odbicie „na plus”) warto zauważyć, że to wynik lepszy, niż rok temu w analogicznym okresie, kiedy optymistą był jedynie, co dziesiąty badany 10 proc., a pogorszenia spodziewało się, aż 42,5 proc. przedsiębiorców.

Ten kwartał będzie nieco gorszy dla small biznesu, niż poprzedni. W sumie 31 proc. przedsiębiorców spodziewa się poprawy kondycji własnej firmy. Rok temu 24,5 proc. tak zakładało, kwartał temu 44 proc.

23 proc. badanych obawia się wciąż o swoją przyszłości i prognozuje pogorszenie sytuacji ekonomicznej firmy; jeszcze trzy miesiące temu taki sceptycyzm podzielało znacznie mniej, bo 13,8 proc. badanych.

Przedsiębiorcy nie mają większej nadziei na poprawę sytuacji ekonomicznej Europy i świata w najbliższym czasie – wynika z analiz Instytutu Keralla Research. Ponad połowa badanych przedsiębiorców uważa, że dopiero w roku 2015 lub nawet później można się spodziewać poprawy ekonomicznej w gospodarkach świata (51,2 proc.). Graniczna data spowolnienia przesunęła się po raz kolejny. Na tak samo zadane pytanie postawione przez KR na początku 2012 roku, analogiczny odsetek badanych oceniał, że meta kryzysu przypadnie na rok 2014.

Zakończenia kryzysu jeszcze w tym roku spodziewa się jedynie 1,1 proc. badanych. Promotorów opinii, że kryzysu już nie ma znajdziemy tylko wśród niespełna 2 proc. przedsiębiorców. Z kolei na rok przyszły, jako możliwą datę zakończenia kryzysu wskazuje 24,7 proc. badanych. Spory odsetek, bo 21 proc. nie kusi się o prognozy – opowiadając: ”nie wiem, trudno powiedzieć”.

Wskaźnik Kerna spadł do poziomu minus 60,83 pkt. i jest o niższy o 2,52 pkt. w stosunku do ubiegłego kwartału. Co ważne jednak, porównując do analogicznego okresu roku 2012 jest on wyższy o 12,07 pkt. Tak więc, mimo słabych danych dotyczących gospodarki i silnych obaw przedsiębiorców, pesymizm jest stosunkowo płytki.

Na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji ekonomicznej kraju oraz kondycji własnej firmy. W tym kwartale niewielki spadek wskaźnika KERNA to efekt lepszej percepcji tego co działo się w gospodarce w drugim kwartale oraz – niestety – założenia, że aż tak dobrze w trzecim kwartale nie będzie.

Index ZAIR informujący o skali zakupów (inwestycje w MŚP) oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich. W tej edycji badania INDEX ZAIR wyniósł minus 67,8 pkt., co oznacza symboliczny spadek o 3,7 pkt. w stosunku do poprzedniego kwartału. Licząc w relacji do analogicznego kwartału roku ubiegłego ZAIR wzrósł o 2,9 pkt. (r/r), co zapowiada – ostrożne, ale jednak – zwiększanie skłonności inwestycyjnej przedsiębiorców MŚP.

Próba: uczestnicy badania to mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna, wynosi N = 600. Próba oddaje strukturę firm sektora MŚP; badanie uwzględnia reprezentację firm mikro - zatrudniających do 9 osób.