Kontrola zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Jak zatem kontrolować działania członków zarządu, wyznaczać kierunki rozwoju spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z punktu widzenia wspólników?

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją przy czynnościach sądowych i pozasądowych. Tego prawa nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Zatem każda czynność dokonana przez członka zarządu wbrew ograniczeniom wynikającym jedynie z umowy spółki (a nie obowiązujących przepisów prawa), będzie ważna. Członkowie zarządu mogą jednak podlegać ograniczeniom w relacjach wewnętrznych, tj. wobec samej spółki. Tego typu ograniczenia zawierają przepisy prawa, dodatkowo może zawierać je umowa spółki oraz, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, uchwały wspólników.

Jak zatem wykorzystać powyższe możliwości w celu kontroli tego, jak zarząd radzi sobie z prowadzeniem spraw spółki? Samo prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. Stosownie do przepisów Kodeksu spółek handlowych, w tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Nie wyczerpuje to jednak wszystkich możliwości wspólników do kontrolowania zarządu spółki.

Część ograniczeń członków zarządu wynika wprost z obowiązujących przepisów prawa. Dotyczy to m.in. zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim ograniczonego prawa rzeczowego czy zawarcia umowy o nabycie dla spółki nieruchomości albo udziału w nieruchomości lub środków trwałych za cenę przewyższającą jedną czwartą kapitału zakładowego, nie niższą jednak od 50 000 złotych, przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki.

Gdy zaufanie do zarządu jest ograniczone, wspólnicy mogą mieć kontrolę i wpływ na dziania spółki poprzez odpowiednie uregulowania zawarte w umowie spółki i uchwałach podejmowanych przez wspólników. W praktyce często zdarza się zatem, że umowa spółki nakłada na zarząd obowiązek uzyskania zgody wspólników wyrażonej w formie uchwały w takich kwestiach, jak nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości (tu wymóg ustawowy, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej), ustalania wynagrodzenia członków zarządu spółki, zatrudniania pracowników czy współpracowników, opracowania planów inwestycyjnych, zakładania oddziałów czy przedstawicielstw, jak również innych kwestii, które wspólnicy uznają za istotne.

Ważną kwestią jest zwrócenie uwagi na przepis Kodeksu spółek handlowych, który stanowi, że rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. To jeden z istotniejszych przepisów w zakresie kontroli działalności zarządu przez wspólników. Przepisem tym objęte jest w praktyce większość kwestii dotyczących inwestowania przez spółkę czy zaciągania przez nią jakichkolwiek zobowiązań takich jak kredyty, pożyczki, lub rozporządzania prawami, takimi jak np. sprzedaż określonego majątku spółki. Niestety ocena wartości danej transakcji czy innych działań zarządu nie zawsze jest prosta i jednoznaczna. Jest to jednakże osobny i szeroki temat.

Wspólnicy mogą uregulować w umowie spółki, że rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości przewyższającej określoną kwotę lub określoną wielokrotność wysokości kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników. Zyskują dzięki temu pewność, że zarząd nie powinien podjąć żadnych tego typu działań bez zgody wspólników.

Dalej umowa spółki może zawierać zapisy, że wspólnicy mogą w uchwałach wyznaczyć zarządowi np. kierunki rozwoju spółki. Należy jednak pamiętać, by uchwały te nie stanowiły poleceń dla zarządu, czy konkretnych wskazówek co do prowadzenia spraw.

Ostatecznie, gdy zarząd nie wypełnia obowiązków nałożonych powszechnie obowiązującymi przepisami prawa czy umową spółki, może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Chyba, że umowa spółki ogranicza możliwość odwołania członka zarządu np. do ważnych powodów.

Członkowie zarządu, którzy nie uzyskali na dane czynności akceptacji wspólników w formie zgody wyrażonej w uchwale, gdy taki wymóg stawia umowa spółki, narażają się z tego tytułu na odpowiedzialność względem spółki. W konsekwencji w grę wchodzą np. roszczenia odszkodowawcze, a w skrajnych przypadkach również zarzuty niegospodarności.

KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKAT MAGDALENA AMEREK-KRAJEWSKA