Łatwiej o dotację z Unii

Zasadniczym celem stosowania przepisów o zamówieniach publicznych jest wyeliminowanie ryzyka uprzywilejowanego traktowania wykonawców zamówień finansowanych ze środków publicznych, w tym środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

W obecnym okresie programowania Unii Europejskiej, czyli w latach 2007-2013, zrezygnowano z obowiązku stosowania uproszczonej procedury udzielania zamówień dla beneficjentów dofinansowania z funduszy strukturalnych, jaka obowiązywała ubiegających się o wsparcie np. w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw w latach 2004 - 2006.

Wielu przedsiębiorców zadaje sobie jednak pytanie, czy i w jakim zakresie zobowiązani są do stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych przy aplikowaniu o wsparcie z funduszy unijnych. Jeśli zaś taki obowiązek nie występuje - czy obowiązują ich szczególne zasady związane z wydatkowaniem środków publicznych. Mając to na uwadze celem niniejszego artykułu jest wskazanie przypadków, w których istnieje konieczność stosowania przepisów o zamówieniach publicznych lub, w przypadku jej braku, stosowania innych, szczególnych regulacji.

W praktyce, do przedsiębiorców korzystających ze wsparcia z funduszy strukturalnych przepisy ustawy o zamówieniach publicznych będą znajdowały zastosowanie w nielicznych przypadkach. Wynika to z faktu, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, przepisy te znajdują zastosowanie w przypadku, gdy łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

• - Ponad 50 proc. wartości udzielanego zamówienia jest finansowane (bezpośrednio lub pośrednio) ze środków publicznych. Wsparcie dla przedsiębiorców z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej stanowi, co do zasady, pomoc publiczną. Wielkość pomocy publicznej dla przedsiębiorców jest limitowana, w rezultacie czego uzyskane przez przedsiębiorcę wsparcie nigdy nie będzie stanowić 100 proc. refundacji poniesionych kosztów. Niemniej, istnieją przypadki, w których wysokość otrzymanego wsparcia może przekraczać 50 proc. poniesionych kosztów. Sytuacja taka może wystąpić m.in. w przypadku małych i średnich przedsiębiorców realizujących nową inwestycję na obszarze objętym 50 - proc. intensywnością regionalnej pomocy publicznej, dla których intensywność tę zwiększa się odpowiednio o 20 proc. w przypadku małych i 10 proc. w przypadku średnich przedsiębiorstw.
  • - Wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych. Kwoty te zostały określone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 19 grudnia 2007 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich (Dz.U. z 2007 r., poz. 241, Nr 1762). Zgodnie z tym rozporządzeniem, wartość zamówienia w przypadku dostaw lub usług powinna być równa lub większa niż 206 tys. euro, a w przypadku robót budowlanych - równa lub większa niż 5 mln 150 tys. euro.
  • - Przedmiotem zamówienia są roboty budowlane dotyczące obiektów użyteczności publicznej.

Warunek ten dotyczy wyłącznie robót budowlanych w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.

Biorąc pod uwagę, iż konieczne jest łączne wystąpienie wszystkich trzech wskazanych powyżej przesłanek, aby wystąpił obowiązek stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych przez przedsiębiorcę, sytuacja ta wystąpi niezwykle rzadko.

Przedsiębiorcy, którzy będą jednak zobowiązani stosować ustawę o zamówieniach publicznych, powinni pamiętać, iż część jej przepisów została uznana przez Komisję Europejską za niezgodną ze wspólnotowymi dyrektywami oraz Traktatem Ustanawiającym Wspólnotę Europejską w zakresie, w jakim dotyczą zamówień publicznych.

Za niezgodne z przepisami wspólnotowymi zostały uznane w szczególności przepisy dotyczące *dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu (art. 26), *modyfikacji istotnych warunków zamówienia po jego opublikowaniu (art. 38), *informacji w zakresie możliwości udzielenia zamówienia uzupełniającego na roboty budowlane lub usługi (art. 67 ust. 1 pkt 6), *zmiany sposobu spełnienia świadczenia oferenta przed zawarciem umowy (art. 140 ust. 2), zmiany postanowień zawartej umowy (art. 144 ust. 1).* *

Rząd polski uznał część argumentów Komisji o braku zgodności polskiego ustawodawstwa w zakresie zamówień publicznych z prawem unijnym za słuszne i zobowiązał się do opracowania projektu nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych. Prace nad nowelizacją są aktualnie na etapie rozpatrzenia przez Sejm poprawek Senatu.

Niemniej, do czasu wejścia nowelizacji w życie, beneficjenci środków publicznych, w tym przedsiębiorcy, zobowiązani się stosować przepisy obowiązującej ustawy. Może to zatem prowadzić do sytuacji, w której beneficjenci podejmujący działania zgodne z ustawą o zamówieniach publicznych naruszą unijne prawo w tym zakresie, co w rezultacie może skutkować uznaniem przez Komisję części lub całości poniesionych wydatków za niekwalifikowane do wsparcia (tj. nie podlegające zwrotowi).

Celem uniknięcia takiej sytuacji, przedsiębiorcy powinni stosować ustawę o zamówieniach publicznych z uwzględnieniem opracowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ,,Zaleceń dla beneficjentów funduszy UE dotyczących interpretacji przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych"_ _(z 29 lutego 2008 r.).

Zalecenia te zawierają wskazówki, w jaki sposób należy stosować ustawę o zamówieniach publicznych, aby zminimalizować potencjalne ryzyko uznania podjętych działań za niezgodne z prawem wspólnotowym. W przypadku stwierdzenia naruszeń wspólnotowych lub krajowych przepisów o zamówieniach publicznych mogą zostać dokonane korekty finansowe, zgodnie z zasadami opublikowanymi w dokumencie ,,Wymierzanie korekt finansowych za naruszenia prawa zamówień publicznych związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków funduszy UE".

Brak obowiązku stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych nie oznacza całkowitej dowolności w wydatkowaniu środków publicznych, jakimi są dotacje z funduszy unijnych. Analizując obowiązki związane z realizacją projektu dofinansowanego z funduszy strukturalnych, przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę na zapisy dokumentów określających zasady konkursów w ramach programów pomocowych, w ramach których ubiega się o wsparcie, oraz właściwej umowy o dofinansowanie.

Zapisy tych dokumentów nakładają często dodatkowe obowiązki mające na celu zapewnienie prawidłowego i transparentnego wydatkowania środków publicznych.

Program Operacyjny _ Innowacyjna Gospodarka _, działanie 4.4 _ Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym _ ( http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=03.08.2011 09:00&de=03.08.2011 17:35&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=WIG20&w=460&h=250&cm=0&rl=1 ) Sam porównuj dane na wykresach - wypróbuj MoneyAnalytics

Program Operacyjny _ Kapitał Ludzki _, poddziałanie 2.1.1 _ Rozwój kapitału ludzkiego przedsiębiorstw - projekty konkursowe _ . ( http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=03.08.2011 09:00&de=03.08.2011 17:35&sdx=0&i=&ty=1&ug=1&s%5B0%5D=WIG20&w=460&h=250&cm=0&rl=1 ) Sam porównuj dane na wykresach - wypróbuj MoneyAnalytics

Kodeks Cywilny, z uwzględnieniem następujących zasad: jawności - w szczególności rozumianej jako zamieszczenie ogłoszenia o przetargu (aukcji) w prasie (lokalnej lub ogólnopolskiej w zależności od wartości umowy), Internecie i siedzibie beneficjenta, niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia - w szczególności rozumianej jako zakaz zawierania w opisie zapisów mogących preferować konkretnych wykonawców oraz, w przypadku konieczności wskazania konkretnych znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, obligatoryjne dopuszczenie rozwiązań równoważnych, równego dostępu dla podmiotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich -w szczególności rozumianej jako zakaz stawiania wymagań dyskryminujących wykonawców z innych państw członkowskich (np. warunek posiadania przez wykonawcę doświadczenia w wykonywaniu zamówienia w Polsce lub doświadczenia w realizacji zamówień współfinansowanych w ramach funduszy unijnych lub krajowych), wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających
posiadanie kwalifikacji, odpowiednich terminów - w szczególności rozumianej jako wyznaczenie terminów na składanie ofert umożliwiających wykonawcom zapoznanie się z przedmiotem zamówienia, przygotowanie i złożenie oferty, przejrzystego i obiektywnego podejścia - w szczególności rozumianej jako obowiązek wyłączania się po stronie beneficjenta z prowadzenia przetargu przez osoby, w stosunku do których zachodzą przesłanki wskazane w art. 17 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych (tj. w stosunku do których mogą zachodzić uzasadnione wątpliwości co do ich bezstronności).

Dodatkowe obowiązki w ramach Programu OperacyjnegoInfrastruktura i Środowisko może nakładać na beneficjenta umowa o dofinansowanie właściwa dla działania, w ramach którego otrzymał wsparcie.

W przypadku przedsiębiorców ubiegających się o dofinansowanie z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej przepisy ustawy o zamówieniach publicznych znajdą zastosowanie w wyjątkowych przypadkach. Przedsiębiorcy powinny jednak pamiętać o obowiązku przestrzegania podstawowych zasad przejrzystości postępowania i równego traktowania wykonawców zamówień, wynikających z zapisów dokumentów i wytycznych dla poszczególnych programów operacyjnych i działań, a także ze wzorów umów o dofinansowanie. Są to jednak mniej rygorystyczne wymagania w porównaniu do starej procedury uproszczonej.

PricewaterhouseCoopers