Uczniowie, studenci, absolwenci mogą bez nawiązywania stosunku pracy zdobywać tak cenne dziś doświadczenie zawodowe, a pracodawcy dzięki temu rozwiązaniu mogą ograniczyć koszty pracy.
Umowa o dzieło
Wszystkie zasady, które obowiązują w przypadku umowy o dzieło zostały uregulowane w art. 627 - 646 Kodeksu cywilnego.
Umowa o dzieło jest typem tzw. umowy rezultatu, gdyż przyjmujący umowę zobowiązuje się do "stworzenia" dzieła, za którego efekt jest ostatecznie odpowiedzialny wobec dającego zlecenie.
Wykonawcę zawierającego umowę o dzieło obowiązuje opłacenie podatku dochodowego. W miesiącu, w którym następuje wypłata wynagrodzenia za umowę o dzieło należy odprowadzić do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy, która wynosi 19% wynagrodzenia pomniejszonego o koszty uzyskania tego przychodu. Interesującym dla wykonawcy elementem umowy o dzieło jest opodatkowanie tylko połowy wynagrodzenia (koszt uzyskania przychodu wynosi wtedy aż 50 proc.) w przypadku działalności twórczej i autorskiej (jak np. napisanie broszury czy zorganizowanie koncertu).
Natomiast podpisanie umowy o dzieło nie zobowiązuje pracodawcy do udzielania urlopów, odpraw, zasiłków, itp. Dla pracodawcy zawieranie umowy o dzieło jest niewątpliwie opłacalne, bo nie musi on odprowadzać od niej składek na ubezpieczenia społeczne ani zdrowotne (chyba że umowa jest zawarta przez firmę z własnym pracownikiem).
Umowa zlecenie
Drugą formą, równie popularną wśród pracodawców jest umowa zlecenie, której zasady zostały uregulowane w art. 734 - 751 Kodeksu cywilnego. Według znajdującego się tam zapisu umowa zlecenie polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie, za których ostatecznie efekt nie jest odpowiedzialny (odmiennie od umowy o dzieło). Mimo tej różnicy w przypadku umów: zlecenie i o dzieło sprawa podatku dochodowego została rozstrzygnięta dokładnie w ten sam sposób. Najpierw jest pobierana zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodu. Łącznie koszty te wynoszą 19% uzyskanego przychodu, choć mogą wrosnąć w przypadku korzystania przez zleceniobiorcę z praw autorskich i praw pokrewnych, tzn. gdy konkretne zlecenie ma charakter działalności twórczej.
Jeśli umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczenia społecznego, to opłacanie składek na ZUS jest obowiązkowe. Składkę emerytalną i rentową finansują po połowie zleceniodawca i zleceniobiorca. Ubezpieczenie wypadkowe jest obowiązkowe - jeśli umowa jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę (składkę na ubezpieczenie wypadkowe opłaca zleceniodawca, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne). Od wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia należy również potrącić składkę zdrowotną.
Tak samo rzecz się ma w przypadku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. W związku z tym, jeżeli umowa zostaje zawarta z podmiotem innym niż własny pracodawca (czy pracownik), to płacenie składek na te ubezpieczenia nie jest wymagane. Jeżeli natomiast strony umowy pozostają ze sobą w stosunku pracy to koniecznie powinniśmy ponieść koszty ubezpieczeń. Inaczej mówiąc jeżeli pracownik podpisze z pracodawcą, z którym będzie w stosunku pracy (czyli będzie pracował na podstawie umowy o pracę) umowę zlecenie to w świetle ustawy o ubezpieczeniach społecznych zostanie uznany za pracownika i będzie zobowiązany do opłacania składek od łącznego przychodu z umowy o pracę i od przychodów z umowy zlecenia.
Ważne: Nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia zawartych z uczniami bądź studentami, którzy nie ukończyli 26 roku życia.