Odszkodowanie od pracodawcy - jaki podatek?

W stanie faktycznym, w którym orzekał WSA w Gorzowie Wielkopolskim (wyrok z dnia 24 sierpnia 2011r., sygn. akt I SA/Go 520/11) Spółka zawarła ze związkiem zawodowym pracowników i sprzedawców tej spółki porozumienie. Mocą tego aktu przyznano pracownikom gwarancje w zakresie zatrudnienia. Niemniej, w tekście porozumienia znalazł się zapis mówiący o tym, że przyznanej gwarancji nie narusza rozwiązanie umowy o pracę za odszkodowaniem. Wskutek odmowy wypłaty odszkodowania przez pracodawcę, odszkodowanie wraz z należnymi odsetkami zostało zasądzone przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawa o PDOF wskazuje, że jednym ze źródeł przychodów jest stosunek pracy. W art. 12 wskazano, że przychód ze stosunku pracy stanowią wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne bez względu na źródło finansowania tych wypłat. Niewątpliwie, do omawianej kategorii przychodu należy zakwalifikować odszkodowanie otrzymane przez pracownika za rozwiązanie stosunku pracy. W opinii sądu, _ pakiety gwarancji _ należą do źródeł prawa pracy. Wypłata odszkodowania została zagwarantowana w zawartym porozumieniu, które w świetle regulacji Kodeksu pracy należy uznać za źródło prawa pracy. Prawo do zawierania układów zbiorowych i innych porozumień wynikających z prawa pracy przysługuje natomiast związkom zawodowym na podstawie ustawa o związkach zawodowych. W związku z tym, sąd uznał, że przedmiotowe odszkodowanie powinno stanowić przychód ze stosunku pracy.

Zasadnicze pytanie w tym przypadku jednak dotyczy tego, czy odszkodowanie wypłacone na podstawie zawartego między pracodawcą a związkami zawodowymi porozumienia może korzystać ze zwolnienia z podatku. Ustawa o PDOF, w art. 21 ust. 1 określa enumeratywnie kategorie przysporzeń, które z takiego zwolnienia korzystają. Jedną z takich kategorii określoną w art. 21 ust. 1 pkt 3, tworzą odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Niemniej, do tej kategorii z pewnością nie można zakwalifikować przedmiotowego odszkodowania. Wypłata tego odszkodowania nie wynika bezpośrednio z ustawy ani żadnego aktu wykonawczego do ustawy, ale z porozumienia nieposiadającego rangi ustawy czy rozporządzenia. Wobec tego, przepis ten nie ma w niniejszej sprawie zastosowania.

Ze zwolnienia z podatku korzystają również inne odszkodowania lub zadośćuczynienia, które zostały otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej (art. 21 ust. 1 pkt 3b). Ustawodawca przewidział jednak tutaj dwa wyjątki. Chodzi o odszkodowania otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a także o odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Obydwa rodzaje odszkodowań podlegają opodatkowaniu.

W analizowanym przypadku, odszkodowanie zostało wypłacone na podstawie wyroku sądowego. Czy stanowi ono jednak odszkodowanie za utracone korzyści podlegające opodatkowaniu? Odpowiedź na to pytanie jest zdecydowanie twierdząca. Sąd zwrócił uwagę, że: _ szkodą była niewątpliwie utrata spodziewanych zarobków spowodowana rozwiązaniem umowy o pracę przed upływem okresu gwarancyjnego określonego w umowie społecznej. Zatem wypłacone pracownikowi odszkodowanie dotyczy korzyści, które pracownik mógłby osiągnąć (w postaci wynagrodzenia za pracę), w przypadku gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę przed upływem okresu zawartego w gwarancji zatrudnienia. _ W związku z tym, otrzymana przez pracownika kwota odszkodowania bez wątpliwości podlega opodatkowaniu.

Pozostaje do omówienia jeszcze kwestia opodatkowania odsetek, które zostały zasądzone na rzecz pracownika wyrokiem sądu. Odsetki te należy potraktować jako odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty świadczenia ze stosunku pracy, w tym przypadku odszkodowania. Odsetki te na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 korzystają ze zwolnienia.

Podsumowując, w orzekanej przez sąd sprawie, odszkodowanie zagwarantowane zawartym porozumieniem, wypłacone pracownikowi na skutek rozwiązania z nim umowy o pracę jest odszkodowaniem za utracone korzyści. W związku z tym, odszkodowanie to nie może korzystać ze zwolnienia przewidzianego w ustawie o PDOF. Jednakże, zastrzeżenie to nie dotyczy odsetek wypłaconych wraz z odszkodowaniem. Odsetki te powstałe na skutek nieterminowej wypłaty odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu.