Płaca zawsze określana jest w kwocie brutto. Nawet Główny Urząd Statystyczny określając najniższe wynagrodzenie na dany rok, a także pensję średnią, stosuje zawsze wskaźnik wynagrodzenia brutto. W największym uproszczeniu jest to wartość wynagrodzenia wskazana w konkretnej umowie. Zależnie od tego, czy będzie to umowa o pracę, umowa zlecenie czy umowa o dzieło, przy tej samej kwocie wynagrodzenia, realnie "na rękę" możemy otrzymać inną kwotę.
To, co pracownik otrzyma do swojej dyspozycji to kwota netto. Jest ona zależna od formy umowy, która została zawarta.
Płaca brutto i odliczenia
Płaca brutto to kwota wyszczególniona na umowie. W przypadku umowy o pracę odlicza się od niej składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. W przypadku umowy zlecenia odliczamy również składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne i zaliczkę na podatek. W przypadku umowy o dzieło odliczamy tylko zaliczkę na podatek dochodowy. I wtedy wychodzi nam kwota netto, czyli to, czym można realnie dysponować.
Przykład? Weźmy umowę o dzieło z przeniesieniem praw autorskich. Weźmy umowę z kwotą brutto na 1000 zł. W takim wypadku wykonawca dzieła otrzyma "na rękę" 910 zł. Dlaczego? Bo w tym momencie zastosujemy 50 proc. koszty uzyskania przychodu. W związku z tym podatek liczony jest od kwoty 500 zł. No i 18 proc. od tej wartości to 90 zł więc wynagrodzenie netto wyniesie 910 zł. W przypadku umowy o dzieło nie płacimy składek ZUS.
No dobrze, ale mamy przecież jeszcze umowę o pracę i umowę zlecenie. Jak już wiemy wynagrodzenie brutto to pensja całkowita, razem z wszystkimi obciążeniami. Są to np. składki do ZUS-u i zaliczka na podatek dochodowy.
Obliczanie płacy netto
Zanim zaczniemy obliczać płacę netto, trzeba od płacy brutto odliczyć koszty uzyskania przychodu. W przypadku pracowników są to tzw. zwykłe koszty uzyskania. Miesięcznie będzie to 111,25 zł. Stosujemy je wtedy, gdy praca jest wykonywana w tej samej miejscowości, w której pracownik mieszka.
Jeśli zakład pracy mieści się w innej miejscowości, to należy zastosować podwyższone koszty uzyskania przychody. To kwota 139,06 zł miesięcznie.
Trzeba wiedzieć, że bezpośrednio z płacy brutto pracownika odejmujemy składki ZUS (to połowa składki emerytalnej i rentowej oraz w całości składka chorobowa i zdrowotna). Od płacy brutto potrąca się też całą zaliczkę na podatek dochodowy.
Wysokość składek
Składka na ubezpieczenie emerytalne to 19,52 proc. Po połowie płacona jest przez pracownika i pracodawcę. Jeśli mówimy o ubezpieczeniu rentowym, to składka wynosi 8 proc, z czego pracodawca płaci 6,5 proc., a pracownik 1,5 proc.
Od kwoty brutto odliczyć też trzeba składki na ubezpieczenie chorobowe. To 2,45 proc. wynagrodzenia brutto. W całości pokrywane są przez pracownika. Dzięki niemu pracownik, który jest chory i nie może wykonywać pracy, otrzymuje zasiłek.
Składka zdrowotna wynosi 9 proc. wynagrodzenia. Jednak żeby ją obliczyć, trzeba wynagrodzenie pomniejszyć o sumę składek: emerytalnej, rentowej i chorobowej.
W sytuacji, gdy pracownik uzyskuje wynagrodzenie z kilku źródeł, to składki na ubezpieczenie społeczne, a dokładnie sposób ich odliczania w celu określenia kwoty netto może się różnić.
